ZPC
Zaaizaad en Pootgoed Coöperatie

Click on the flag in the main menu for an English translation of this page.

Yn dit stik fan saken wurdt yngongen op de skiednis fan de Z.P.C. as feredelingsbedriuw en as hannelsûndernimming. De opset is fierhinne gronologys, mar hjir en dêr is dêr fan ôfwykt en wurdt it wjerfarren per ûnderwerp behannele. Dat wiist him fansels.
Dêrneist is rom omtinken foar genealogise gegevens fan lju dy’t mei dit wjerfarren anneks binne (belettere yn skeanprint).
Erfgoed Fundaasje is der op út dat mear en mear skiednis beskreaun wurdt yn bedriuw en mins, nee: mins en bedriuw.
It fyfde haadstik – Personalia fan personiel – 1919-1953 – jout in oanset ta de beskriuwing fan ’e meidoggers op alle fronten. Help datoangeande is sadwaande o sa wolkom. Biografise gegevens en foto’s kinne stjoerd wurde nei: info@erfgoed-fundaasje.nl. Foar ynljochtingen: 058-212 00 35.
Yn 1999 is de Z.P.C. fuseard mei Hettema B.V. yn HZPC Holland B.V. Ek foar it tiidrek dêrnei wol Erfgoed Fundaasje it wurk en de wurkers beljochtsje. Dit ûndernimmen stiet sadwaande yn ’e oanwaaksende kym.

Ynformaasje is ûntliend oan: Johannes Bekius, De voorgeschiedenis der Z.P.C., typoskript, Bergen (N.H.), net dateard, mar wierskynlik útbrocht yn 1953. Bekius, earder direkteur fan ’e Z.P.C., hat dizze wiidweidige en tige lêsbere kronyk skreaun doe’t er mei pensjoen wie. De tekst en yndieling dêrfan is hjir fierhinne folge, en de skriuwstyl ek.
Sjoch ek:
-Jan P. van Loon, Door eendrachtige samenwerking – De geschiedenis van de aardappelveredeling in Nederland – van hobby tot industrie 1888-2018 , proefskrift, Wageningen 2019.
-J.C. Dorst, Knopmutatie bij den aardappel en hare betekenis voor den landbouw, proefskrift, Wageningen 1924.
-Dr J.C. Dorst, Over het kweekveld der Friesche Maatschappij van Landbouw te Engelum.
-auteur anonym – nei alle gedachten is de skriuwer J.C. Dorst, De veredeling van en de handel in het zaai- en pootgoed, goedgekeurd door de Friesche Maatschappij van Landbouw, Z.P.C., Ljouwert, Drukkerij Buisman, omstrings 1925.

Ynformanten: Tsjisse D. Brouwer, (TDB), Jappie Groeneveld (JG), Camiel Hoogland (CH), Otto Hoogland (OH), Johannes G. de Jong (JG), Sjouke Scheltes Lep (SL), Minne Lettinga (ML), Jan G. Nauta (JGN), Durk S. van der Schaaf (DS), Anton Sevenster (A.S.), Broer A.J. Siderius (BS), Rients H. Westra (RHW).

Undersyk en ©: Stichting Erfgoed Fundaasje-Frysk en Frij.

* = berne/born
~ = doopt/baptized
x  = troud/married
† = ferstoarn/deceased
[] = begroeven/buried
DG=Doopsgesind
EV=Evangelys Luters
FG=Frij Evangelys
G=Grifformeard
GT=Gjin Tsjerkegenoatskip
KG=Kristlik Grifformeard (Ofskieden)
NH=Nederlâns Herfoarmd (as der neat by stiet, is de oanbelangjende persoan NH)
RK=Rooms Katolyk

Ynhâld
In earste begjin: sieddelsied yn útstallings – 1883
2 Jakob Wiersma, foaroanman yn feredeling
3 Bureau voor den verkoop van Zaai- en Pootgoed – 1913
4 Oprjochting Z.P.C. – Friesche Coöperatieve Handelsvereeniging voor Zaaizaad en Pootgoed – 1919
5 In konkurrint: De Commissiehandel – 1919
6 Personalia fan bestjoerders en personiel – 1919-1953
7 Oprjochting K.I.Z. – Keurings Instituut voor Zaaigranen, Zaaizaden en Pootgoed – 1919
8 Z.P.C.-garânsjeprizen – 1919
9 Johannes Bekius, oansette adjunkt – 1920
10 Nei de Earste Wrâldoarloch
11 Earste bûtenlânske reis: mei eigen eagen sjen – 1921
12 Massaseleksje of stamseleksje – 1922
13 Trochsetter Wiersma siik fan setters – 1921
14 Grut priisferskil draait út op fêste priis 1921-’24
15 Poerbêst buorkjen dreech te pleatsen – 1922
16 Oparbeidzjen partikulieren bliuwt út: Firma P. Dijkstra & Gebroeders Miedema – 1923
17 Ofskie Wiersma, gjin feestlike begraffenis – 1924
18 It nij kantoar is sûnder ‘achterdoar’ – 1924
19 Oanfal op nijbakken direkteur Bekius – 1924
20 Nije setters yn âlde sekken – 1925
21 Staking om de Earsteling – 1925
22 Pünktlichkeit by Dútsers poater – 1926
23 Fan stimpel ta sertifikaat – 1926
25 Nije Loadsen

In earste begjin: sieddelsied yn útstallings – 1883
Ein 19^e iu binne der yn ’e Klaaiboustreek boeren en hannelslju dy’t wakker niget ha oan it feredeljen fan sied, sieddelsied, siedlingen. It giet dan benammen om skokkerearte en witeklaversied, sied fan skieppeblommen. 

Sûnt 1883 wurde yn Hotel Amicitia te Ljouwert dêr tentoanstellingen fan hâlden. Dat is sied dat troch boeren en keaplju kweekt is en foar de hannel klearmakke. Dêr komt al rillegau de Fryske wytbloei-lynsied-line oerhinne en de grutte beane.
Dy útstallingen komme ta stân ûnder lieding fan in bestjoer dat bestiet út:
-Bokke Cornelis Algra, nôtkeapman te Stiens
-Dirk Gosses Jensma, te Berltsum
-Watze Hessels Bierma, bouboer en stienfabrikant te Aldebiltsyl ûnder Froubuorren.
By de Friesche Maatschappij van Landbouw is it benammen de twadde foarsitter Jakob Pieters Wiersma te Ferwert dy’t dy útstallings nijsgjirrich fynt.

–Bokke Cornelis Algra * Stiens 25-10-1862 † 21-12-1942; sn fan Cornelis Bokkes Algra, nôtkeapman te Stiens, en Grietje Pieters Miedema;
x Ferwerteradiel 26-5-1887 Ytske Jans Hoogland * Ferwert 22-7-1866 † Stiens 17-2-1948, 81 jier; dr fan Jan Pieters Hoogland, nôtkeapman te Ferwert, en Jantje Baukes Roorda.
Sjoch: J.IJ. Feenstra, Het geslacht Hoogland, VIIIi.5, Genealogysk Jierboekje Fryske Akademy 1962, Ljouwert, 1962.

-Dirk Gosses Jensma * Feinsum 22-8-1842 † Berltsum 23-6-1909, 66 jier; NH; by trouwen sûnder berop te Hallum; sûnt 27-5-1868 bouboer te Minnertsgea (159, 373); ferfart dêrwei 29-4-1903 nei Berltsum; sn fan Gosse Goffes Jensma en Janke Dirks Miedema, bouboeren te Feinsum en Hallum;
x It Bilt 6-6-1867, 24 en 23 jier, Riemke Ruurds Visser * St.-Anne 17-6-1843 † Menaam 7-1-1902, 58 jier; NH; by trouwen sûnder berop te St.-Anne, dêrnei bouboerinne te Minnertsgea; dr fan Ruurd Hylkes Visser en Grietje Annes Tanja, bouboeren te St.-Anne

-Watze Hessels Bierma * Ternaard 2-2-1843 † Ljouwert 18-4-1919; sn fan Hessel Watzes Bierma, bouboer te Ternaard en Aldsyl, en Trijntje Kornelis Hartmans
x Ljouwerteradiel 24-5-1866 Gerlantje Pieters de Boer * Britsum 8-5-1847 † Ljouwert 6-9-1911; dr fan Pieter Boyens de Boer en Teertje Piers Lettinga, boeren te Britsum.
Sjoch: J.IJ. Feenstra, Het geslacht Bierma, Via, Genealogysk Jierboekje 1957, Fryske Akademy, Ljouwert, 1957.

–Jakob Pieters Wiersma * Hallum 19-4-1866 † Ljouwert 15-5-1940, 74 jier; by trouwen ûnderwizer te Hallum, yn 1888 te Ferwert; yn 1909 dêr administrateur; direkteur fan it Bureau voor den verkoop van Zaai- en Pootgoed; sn fan Pieter Jans Wiersma, yn 1844 arbeider te Hallum, sûnt 1845 oant syn ferstjerren yn 1876 gernier ûnder Hallum, en Martje Menkes van Dijk;
x Ferwerteradiel 16-5-1887, 21 en 20 jier, Trijntje Dantuma * Ferwert 24-1-1867 † Ljouwert 22-1-1949, 81 jier; by trouwen sûnder berop te Ferwert; dr fan Regnerus Eilofs Dantuma en Maaike Pieters Laverman, breabakkers te Ferwert.
Bern:
1 Maaike Wiersma * Ferwert 28-2-1888 † Frjentsjer 14-1-1949, 74 jier;
x Ferwerteradiel 10-7-1909, 21 en 27 jier, Rendert Annes Ypey (Rindert; ek: IJpeij, Ypeij; R. Ypey Jr)* Hallum 20-8-1881 † Ljouwert 4-5-1960, 78 jier; bouboer en ierdappelkweker te Ferwert; sn fan Anne Klazes Ypey en Frouwkje Renderts Talsma, bouboeren te Ferwert.
2 Martje Atje Wiersma (Marta) * Ferwert 24-2-1891 † Meeden, Grinslân, 25-6-1956; direksje-assistint fan it Bureau;
x 8-4-1924 Hendrik Hofstee Aukema * Zevenhuizen, Grinslân, 25-12-1893 † Meeden, Grinslân, 17-2-1956; bouboer te Meeden; sn fan Jan Aukema en Jantje Hofstee, bouboeren te Zevenhuizen en Meeden.

Klik foor inhoud >>

2 Jakob Wiersma, foaroanman yn feredeling
Yn ’e kronyk oer de Z.P.C. wurdt steld dat Jakob Wiersma de soan is fan in ienfâldige lânarbeider. Yn syn jongereinjierren hearsket yn it gesin faak bittere earmoed. Benammen yn ’e winter stiet de honger fakentiids oan ’e doar. Letter fertelt Jabik wol oer de ellinde yn syn jongesjierren. Gauris moatte se har tefreden stelle mei in stik brea mei raapoalje en as dat der net is, mei in woartel of in raap.
Neffens de gegevens fan ’e Boargerlike Stân is Jabik syn heit earst arbeider en letter gernier. Lykwols, by lytse gernieren koe krapte ek wol regeare.
Bysfeint Jabik wol letter op better oan. Op skoalle docht bliken dat der in skrandere kop op sit. It skoallehaad achtet him wol geskikt foar ûnderwizer. Dy stúdzje folbringt er mei in soad opofferingen. Mar ûnderwizer wêze is ek gjin fetpot. Jabik sjocht nei de wolstân fan ’e bouboeren en keaplju. Boer kin er net wurde, dêr hat er de sinten net foar. Hy besiket it yn ’e hannel. Hy nimt de Ferwerter nôtkeapman Jan Pieters Hoogland geweken en komt dêr as help yn ’e boekhâlding en njonkenlytsen as hannelsman.
Sjoch: J.IJ. Feenstra, Het geslacht Hoogland, VIIIi.
Yn dy tiid komt guano as dong op. Jabik hellet boeren oer om dêr proeven mei te nimmen. Fan guano komt it ta Chilisalpeter en oare dongstoffen, dy’t er nei ferrin fan tiid sels ferhannelet. Mei Hoogland hâldt er in freonskiplike bân. Jabik Wiersma krijt starichoan mear modder oan ’e kloet. Hy begjint fruchtbere terpgrûn te ferhanneljen oan boeren yn ’e Lege Midden en de leechfeanstreken. As dy dêr oer de gerslannen brocht wurdt, komt wite klaver op en in folle tichter gersbestân. Wiersma lit earst yn ’e mande mei Hoogland en letter foar eigen rekken preammen, snikken en skûtsjes ynlade mei terpmodder dy’t er geskikt fan boere-terpbesitters los krijt. Dat is grage waar foar boeren yn ’e klaaigreidestreken en feangebieten.
De boeren freegje mear en mear nei terpierde, keunstdong, neist nôt en sied en benammen siedlingen. Wiersma wurdt in riejouwer foar boeren yn ’e omkriten. Guon achtsje Jabik mei syn heldere kikers en wiid útsteande earen wol ris al te liep en útsliept. Mar oer it algemien meie se wol oer him en hy wurdt in wolsteld man.
Op ’e gearkomsten fan ’e Friesche Mij is er yn oansjen. Hy wurdt foardroegen as lid fan it haadbestjoer en troch de Algemiene Fergadering as sadanich beneamd. Letter wurdt er fise-foarsitter.

Neffens Jabik Wiersma is de beoardieling fan it sied op ’e febrewaristentoanstelling yn Amicitia net yn ’e heak: it sied kin net op rassuverens skôge wurde of allinne ûnder foarbehâld. Hy bepraat dat mei nôtkeapman Bokke Algra. Se beoardielje foar eigen rekken ûnderskate fjilden op ’e bedriuwen, dêr’t geregeldwei sied fan ynstjoerd wurdt, mar foar it grutste part witte se der neat fan hoe’t it gewaaks op it fjild stien hat.
Wiersma stiet der yn ’e gearkomsten fan ’e Friesche Mij op oan dat der in organisaasje fan ’e grûn komt dy’t simmers de fjilden beoardielet en dat de oanbelangjende boer it rjocht krijt om syn siedlingen op ’e tentoanstellingen yn Amicitia sjen te litten.
Dêr komt út fuort dat yn 1903 troch de Friesche Mij de saneamde Veldkeuringsdienst stifte wurdt.
Foarearst sil allinne nôt en sied keurd wurde. De foarnaamste dêrfan binne it Frysk wytbloeiflaakssied, wyt klaversied, earte en beane. Bokke Algra wurdt foarsitter fan ’e Fjildkeuringstsjinst.
Jierren earder komme yn july boeren út Súd-Hollân en Seelân, meastentiids út namme fan in groep of feriening, yn Fryslân om ierdappelfjilden út te sykjen dêr’t se setters fan ôfnimme wolle. Guon komme altiten by deselde telers. Sa kin Watze Hessels Bierma fan Aldsyl ûnder Froubuorren en nei him syn soan Pieter, dêr steefêst op rekkenje dat se besite krije fan in ôffurdiging fan ’e Lânbouferiening te Strijen. Alle Eigenheimer setters dy’t Bierma teelt kin dy feriening brûke en dat foldocht sa goed, dat se dêr net mear leden oannimme wolle omdat de Bierma’s net noch mear poatguod leverje kinne. Der binne mear ferbouwers dy’t sokke fêste ôfnimmers hawwe. Mar de measte keapers dogge mear as ien bedriuw yn Fryslân oan. Der wurdt wol grute dat in Fryske boer dy’t in poerbêst gewaaks hat, wolris mear trochferkeapet fan dat perseel en dan oare waar leveret as dy pûke setierdappels. Der wurdt wol oer skreaun nei de Friesche Mij as in keaper in gâns minder produkt krijt as dat er ferwachte. Op oanstean fan keapers út Seelân wurdt besocht om peal en perk te stellen oan sokke praktiken: de keuringskommisje sil tenei ek de ierdappelfjilden beoardielje. Yn 1908 komme de ierdappelperselen by de fjildkeuring.
Dan wurdt earst en foaral acht slein op ‘hege wytbloeiers’ en ‘prûken’ yn de Eigenheimer. Al keurende komme de blêdrôlers (net yn ’e Eigenheimer) yn byld en topbûnt. De namme topbûnt komt by karmaster Tjeerd Frederiks Schat te St.-Anne wei.

–Tjeerd Frederiks Schat * St.-Anne 16-8-1859 † dêr 25-10-1939, 80 jier; yn 1888 gernier, yn 1884, 1907 hofker te St.-Anne (hûsnrs 156b, 450, 467, 208, 398), yn 1914 dêr keapman; ierappelkarmaster; sn fan Pieter Jans Schat, hofker te St.-Anne (hûsnrs 54a, 151), en Akke Tjeerds Wassenaar;
x 1 It Bilt 21-6-1883, beide 23 jier, Saakje Jogchums Hiemstra * St.-Anne 10-12-1859 † dêr 7-3-1884, 24 jier; by trouwen en ferstjerren sûnder berop te St.-Anne; dr fan Jogchum Klazes Hiemstra en Antje Pieters Anema, yn 1859 boeren te St.-Anne, yn 1883 dêr gerniers;
x 2 It Bilt 30-7-1885, 25 en 26 jier, Aafke Frederiks Hoitsma * Berltsum 17-6-1859 † St.-Anne 24-4-1955, 95 jier; by trouwen sûnder berop te Berltsum; dr fan Frederik Dirks Hoitsma, ferver te Berltsum, en Geeltje Hendriks de Boer.
Bern út it twadde houlik, ûnder oaren:
-Frederik Tjeerds Schat (Frits) * St.-Anne 3-2-1891 † dêr 5-1-1970, 78 jier, [] St.-Anne; keapman en fruitkweker te St.-Anne; sjef ferlader by de Friesch Mij;
x It Bilt 2-7-1914, 23 en 25 jier, Trijntje Koopmans * Winaam 25-3-1889 † St.-Anne 2-10-1975, 86 jier, [] St.-Anne; by trouwen sûnder berop te Huzum; dr fan Jan Pieters Koopmans en Ytje Gerlofs Terpstra, boeren te Winaam; Tryntsje is in suster fan de ierdappelkweker Piter Koopmans, sjoch hjirûnder.

By de keuring fan ierdappels binne noch net in soad boeren fan ’e partij: yn 1908 sechstich, mei yn totaal 350 pûnsmiet (119 ha.). Al gau docht bliken dat it systeem alle fraude net opkeart. Klaas Jaspers van der Akker te Berltsum wiist yn 1910 op it bedroch dat dien wurdt by de poatierdappelhannel. De Friesche Mij stelt yn 1911 in reglemint fêst oer de ferkeap fan goedkeurde setters. It keurmerk fan de Friesche Mij wurdt yn 1912 yn hannen lein fan trije ierappelkeaplju: Bokke Cornelis Algra, Jakob Pieters Wiersma en Tjeerd Frederiks Schat. As sjef fan ferlading wurdt de soan fan Tjeerd Schat oansteld: Frederik Tjeerds Schat.
Klaas Jans Rienks en Pieter Watzes Bierma binne tsjin dit stelsel, Klaas Jaspers van den Akker en Jakob Pieters Wiersma pleitsje derfoar.
Lammert Scheltes Hilarides fan Penjum achtet it yn 1913 winsklik dat de ôfset en it ferfier fan ’e setters rjochtstreeks troch de Friesche Mij dien wurde sil. It bestjoer is dêr net foar, mar nimt op 28-5-1913 it beslút om in Bureau voor den verkoop van Zaai- en Pootgoed yn te stellen.

–Klaas Jans Rienks, sjoch: Kertiersteat Anneke Bouma – 28 en 29; sjoch ek: Genealogy Rienks.

-Pieter Watzes Bierma, ek: P. Bierma Wzn; Bierma is eare-foarsitter fan ’e Z.P.C.; hy hat lykas syn mei-bestjoersleden gâns funksjes op it mêd fan lânbou en wetterskip, sa is er dykgraaf fan Het Oud Bildt; sjoch: Het geslacht Bierma – VIIIa.

–Klaas Jaspers van den Akker * Wier 1-3-1864 † Berltsum 22-10-1943; bouboer te Wier (hûsnrs 514, 86, 47, 2), sûnt 1-5-1892 rintenier te Berltsum (hûsnrs 8a, 9); bestjoerslid Friesche Mij; pionier fan it lânbouûnderwiis yn Fryslân; dichter en skriuwer, ûnder oaren fan Van den mond der Oude Middelzee; Ridder yn ’e Oarde fan Oranje-Nassau; lid fan fertsjinste Friesche Mij; sn fan Jasper Leenderts van den Akker en Grietje Klazes Schat, gerniers en boeren te Wier;
x Menameradiel Alde Maaie 1887, 23 en 22 jier, Grietje Gerrits Dijkstra * Wytgaard 14-9-1864 † Berltsum 22-10-1943; by trouwen ûnderwizeres te Huzum; dr fan Gerrit Jacobs Dijkstra, yn 1864 ûnderwizer te Wytgaard, yn 1887 skoallehaad te Huzum, en Johanna Andries Nieuwland.
Bern:
1 Johanna van den Akker * Wier 6-8-1887 † Boksum 14-5-1918; by trouwen sûnder berop te Berltsum;
x Menameradiel 14-5-1912, 28 en 24 jier,Tæke Minnes Cuperus * Goutum 10-8-1883 † St.-Anne 14-5-1969 ; greidboer te Boksum; sn fan Minne Klazes Cuperus en Baukje Sjoerds de Jong, greiboeren te Goutum en Boksum.
2 Grietje van den Akker * Wier 20-12-1890 † Harns 5-10-1987; by trouwen sûnder berop te Berltsum; earder ûnderwizeres, 1905-1909 te Arnhem;
x Menameradiel 7-7-1917, beide 26 jier, Lourens Aukes van der Meij * Berltsum 13-1-1891 † Harns 3-6-1978, sûnt 3-1-1913 boukundich opsichter te Snits, idem by wetterskip te Harns; sn fan Auke Jans van der Meij, timmerman te Berltsum (hûsnrs 277, 338), en Trijntje Eeltjes Lautenbach.

–Lammert Scheltes Hilarides, sjoch: Genealogy Hilarides VIII.5.

Klik foor inhoud >>

3 Bureau voor den verkoop van Zaai- en Pootgoed – 1913
By de oprjochting yn 1913 wurdt Jabik Pieters Wiersma beneamd as direkteur fan it Bureau.
It bestjoer bestiet út Ulbe Gæles Hoekstra, bouboer te Stiens; Pieter Jacobs Botma, bouboer te Ænjum; Evert Cornelis Slim, bouboer te St.-Anne; as sekretaris fungeart de skriuwer fan ’e Friesche Mij Cornelis Broekema.

-Ulbe Gæles Hoekstra * Reitsum 6-1-1854 † Ljouwert 22-1-1941, 87 jier; bouboer te Stiens; foarsitter fan it Bureau fan ’e Friesche Mij; sn fan Gæle Cornelis Hoekstra en Kunskje Ulbes Noordenbos, yn 1854 bouboeren te Reitsum, yn 1881 te Stiens;
x Ljouwerteradiel 21-5-1881, 27 en 21 jier, Swopkje Arjens Rienks * Stiens 29-11-1859 † Ljouwert 21-7-1940; by trouwen sûnder berop te Stiens; dr fan Arjen Hessels Rienks en Hiske Rinses de Jong, bouboeren te Stiens.
Bern, ûnder oaren:
Hiske Hoekstra * Stiens 30-8=1888; by trouwen sûnder berop te Stiens;
x Ljouwerteradiel 29-7-1913, 24 en 26 jier, Piet de Vries * Jellum 6-5-1887; by trouwen ûnderwizer te Grins; sollisitant as direkteur fan it Bureau fan ’e Friesche Mij; sn fan Douwe de Vries, skoallehaad te Jellum, en Tætske Dijkstra.

–Pieter Jacobs Botma, sjoch: Genealogy Botma VIII.5.

-Evert Cornelis Slim * St.-Anne 10-1-1861 † dêr 23-3-1931, 70 jier; earst NH, letter GT; bouboer te St.-Anne (hûsnrs 382, 290, 633, 386); sn fan Cornelis Jacobs Slim en Grietje Everts Bekius, bou- en greidboeren te St.-Anne;
x It Bilt 10-5-1883, 22 en 19 jier, Klaasje Annes Nauta * St.-Jabik 27-4-1864 † St.-Anne 21-5-1932, 68 jier; KG, letter G; dr fan Anne Gerrits Nauta (KG) en Antje Pieters de Groot (KG), bouboeren te St.-Jabik.

-Cornelis Broekema * Wageningen 13-12-1883 † dêr 10-6-1940, 56 jier; lânboukundich ingenieur; sekretaris Friesche Mij; heechlearaar; sn fan Luitje Derks Broekema, lânboukundich Ir, heechlearaar (prof. dr) te Wageningen, en Martje Cornelis van Ikema;
x Wageningen 26-5-1909, 25 en 26 jier, Dorothea Catharina Helena Christina Bakker * Frjentsjer 5-6-1882 † Arnhem 15-2-1951, 68 jier; dr fan Cornelis Bakker, NH dûmeny, en Marianne Lulofs (DG).
Bern, ûnder oaren:
Marianne Madzy Margaretha Broekema * Frjentsjer 12-5-1910 † Wageningen 27-9-2003, 93 jier; biolooch;
x Grins 13-8-1942 Hendrik Willem van Dobben * Weidum 22-9-1907 † Wageningen 19-5-1999, 92 jier; fjildornitolooch, lânboubotanikus, heechlearaar plante-oekology; sn fan Johannes Frederik van Dobben, NH dûmeny, en Annechien Folmer.
Steat fan tsjinst fan Broekema:
-Ryks Hegere Boarger Skoalle te Grins
-1905 diploma lânboukundich Ir Nederlandsch Landbouwkunde Hegere Lânbouskoalle Wageningen;
–1907 akte M.O. Lânboukunde;
–1907-’08 aspirant Ryks lânboulearaar Súd-Hollân;
–1908 stúdzje feeteelt Polytechnicum te Zürich;
–1909-’16 sekretaris Friesche Mij, yn dy funksje redakteur fan it Friesch Weekblad en lid fan ûnderskate lânboukommisjes, û.o. de Pachtkommisje;
–1916 oant de opheffing yn 1918 direkteur Landbouw-Export Bureau;
–1918 direkteur Groninger Coöperatieve Vereeniging van Zaadtelers (G.V.Z..), yn dat ramt wittenskiplik feredeler fan kultuergewassen op ’e pleats fan GVZ te Roodeschool;
–1923 heechlearaar (prof. dr) feredeler lânbougewassen Lânbou Hegeskoalle Wageningen, dêr direkteur ynstitút foar lânbougewassen;
-lid fan fertsjinste Friesche Mij; ridder yn ’e Orde fan de Nederlandsche Leeuw; kommandeur yn ’e Frânse Oarde Du Mérite Agricole.
Sjoch: Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden.

It salaris fan direkteur Jabik Wiersma fan it Bureau wurdt set op f 5.000,00 yn ’t jier. De reis- en ferbliuwkosten nei de Beurs te Ljouwert, Frjentsjer en Dokkum komme foar himsels op, de oare kin er yn rekken bringe. Hy moat f 5.000,00 boarch jaan en krijt in fergoeding foar de drukkosten en advertinsje oangeande it Bureau, mar hy moat sels de postsegels, telegrammen, tillefoankosten en as it moat it salaris fan ien of mear klerken. Foar wanbetellers is er net ferantwurdlik. De lieding fan it Bureau is te beskôgjen as in bybaantsje. Syn dochter Martha helpt him by de administraasje fan al syn beuzichheden.
Wiersma is net tefreden oer syn funksje by it Bureau. Al yn ’e earste gearkomste fan it Deistich Bestjoer fersiket er om út te sjen nei in oar.
Wiersma hat In lânbouûnderwizer by Aalst yn België, Aloïs Suys te Meijere, yn Fryslân op wurkbesite hân en Suys hat dêroer in boekje mei foto’s it ljocht sjen litten. Hy krijt dêrfoar achterôf in fergoeding fan f 100,00 en de Friesche Mij keapet noch foar f 50,00 eksimplaren fan ’e twadde printinge. SVuys hat ek in hannel yn setters en hy skriuwt dat er troch de oprjochting fan it Bureau slim skea ûnderfynt oangeande de ferkeap fan syn poaters. Hy freget at er gjin algemien fertsjintwurdiger foar België wurde kin. Op foarstel fan Wiersma wurdt er oansteld as propagandist; hy sil Wiersma de adressen fan keapers jaan en him witte hokker prizen yn België makke wurde sille.wêze. Dêrby krijt er in persintaazje fan ’e omset, sadat er likernôch f 250,00 yn ’t jier fertsjinje kin. Mar troch it útbrekken fan ’e Earste Wrâldoarloch hat Wiersma gjin kontakt mei Suys ha kinnen, dat it foarstel wurdt net yn útfiering brocht.
Yn 1913, it earste jier fan it Bureau, is de omset f 60.000,00, it saldo is f 400,00. It Bureau nimt it beslút om de boeren dy’t goedkeurde siedlings yn febrewaris foar de tentoanstelling yn Amicitia ynstjoere, frij te stellen fan it neamen fan in priis as se it sied oan it Bureau yn hannen jouwe. It Bureau hat gjin pakhûs en likemin masines om it sied skjin te meitsjen. Dat wurdt útbestege oan it fabryk fan Dirk de Vries te Ljouwert. Yn it earste jier is de omset fan siedlings f 5.000,00.
Yn 1914 is de keuringsoanjefte by de ierappels al oprûn oan 5.400 pûnsmiet (1.984 ha.). De grutste oanjefte komt út Menameradiel. Op 3 july wurde dêr 73 perselen goedkeurd en 31 ôfkeurd. Yn Barradiel binne dy oantallen 29 en 10, yn It Bilt 20 en 5 en yn East Dongeradiel 1 en 8.
De mannichte dy’t ferkocht wurde sil, wurdt rûsd op 72.000 H.L.
as prizen foar de teler en maten wurde fêststeld, alles de 70 kilo:
Eigenheimer setters: 32/42 à f 2,75
idem 2e soart: 28/32 à f 2,50
idem trijelingen: 42/46 à f 2,25
Blauwe Borgers: 32/42 à f 2,75
Industrie: 35/45 à f 3,00
Ingelse Eksportsoarten: 35/45 à f 2,50
BlauwenL 32/42 à f 2,50
Bravo: 32/42 à f 3,00
Readstar, Frisum, Dedje, De Wet en Bûnte Blauwen: 32/42 à f 2,50.
De ferkeapprizen binne 25 sinten heger.

De risping fan 1914-’15 hat in omset fan f 56.960,12,5; de útbetelling oan ’e leden binne f 52.477, 40. Op ’e sekken is in winst makke fan f 150,41, wylst de onkosten f 4.707, 88 ynhâlde, sadat der in tekoart fan f 74,74 is. dat sil betelle wurde troch de Friesche Mij.
Yn 1915, ’16, ’17 gean de saken better. It Deistich Bestjoer nimt it beslút om in adjunkt-direkteur oan te stellen. Yn augustus 1917 binne der twa sollisitanten: Piet de Vries, ûnderwizer te Grins, skoansoan fan foarsitter Ulbe Gæles Hoekstra (sjoch dêr); en Yme Christiaans Schuitmaker, ierdappelkeapman te Frjentsjer. It salaris wurdt bepaald op f 1.500,00. De Vries nimt net mei minder genoegen as f 1.600,00, dat hy komt net mear yn ’e beneaming.

-Yme Christiaans Schuitmaker * Frjentsjer 22-2-1877 † Ljouwert 16-9-1961, 84 jier; earst NH, letter GT; ierdappelkeapman te Frjentsjer; direkteur it Bureau; tonielskriuwer, stiet oan ’e Dútse kant; ferhuzet op op 11-5-1911 út Frjentsjer nei Ljouwert (Westersingel 44), dan sûnder bepaald berop; ferfart op 26-4-1927 dêrwei nei Wassenaar, komt dêrwei op 14-11-1931 wer yn Ljouwert; sn fan Christiaan Ypes Schuitmaker, yn 1862 ynlâns kreamer te Frjentsjer, yn 1877 dêr winkelman, yn 1903 dêr keapman, en Aukje Ymes Brijker;
x 1 Frjentsjer 23-7-1903, 26 en 22 jier, Maartje Sytzes Sytsma * Achlum 5-3-1881 † Ljouwert 2-2-1933, 51 jier; dr fan Sytze Cornelis Sytsma en Geertje Jans Buwalda, yn 1881 boeren te Achlum, yn 1903 te Frjentsjer;
x 2 Ljouwert 20-7-1934, 57 en 31 jier, Boukje Gerbens Schaafsma * Wergea 30-9-1902; by trouwen sûnder berop te Ljouwert; dr fan Gerben Rienks Schaafsma, yn 1902 arbeider op ’e Gordyk, yn 1902, ’04 idem te Achlum, yn 1934 idem yn ’t Oranjewâld, en Martsen Annes Terpstra.

Schuitmaker is in man fan ’e praktyk en in tûk organisator. Hy siet op it kantoar foar de ierdappeldistribúsje en giet akkoart mei in salaris fan f 1.500,00 as er dan trochgean kin mei soksoarte wurk derneist as dat net yn striid is mei de doelstelling fan it Bureau. De opfolger fan Cornelis Broekema as sekretaris fan ’e Friesche Mij, J. van der Meer, doart it mei Schuitmaker wol oan, dat dy wurdt oansteld.

Wiersma hat al earder klage oer de al te grutte selsstannigens dy’t guon leveransiers har oanmjitte. Hy wol graach dat it Bureau omset wurdt yn in feriening. Yn 1918 prakkeseart er der wer oer om syn funksje der mei koarten oan te jaan en hy freget yn ’e maityd fan dat jier ûntslach oan. Hy stelt wer de ferieningsfoarm foar, neffens de wet fan 1876 mei oanspraaklike leden en rjochtspersoanlikheid. Neffens him moat it Bureau omset wurde yn in koperative feriening mei twa haadôfdielingen: ien foar setters en ien foar siedlingen, elk foar oar ûnder saakkundige lieding, mei elk in salaris fan f 1.500,00 plus 2 persint fan ’e bruto omset. Portokosten, telegrammen en reiskosten soenen dan foar rekken komme moatte fan ’e feriening. Wiersma stelt foar om helppersoaniel troch de direkteur betelje te litten.
Omdat regearingsmaatregels noch fan tapassing binne, wol it bestjoer de sitewaasje earst noch mar bliuwe litte sa’t dy is. Lykwols wurdt yn ’e fergadering fan 3 maaie 1918 besletten om yn ’e gearkomste fan 10 maaie it folgjende foar te stellen:
1 Splitsing yn in ôfdieling poaters en ien foar siedlingen.
2 Ynskeakeling fan twa of trije hannelslju by de setterhannel, mits dy net hannelje yn ôfkeurde en net-keurde poaters. Kommisjelean: 10 sinten de H.L.
3 De direkteur fan ’e ôfdieling poaters mei gjin njonkenfunksjes ha op ierdappelbebiet en foar oare funksjes is in fergunning noarich.
4 It Bureau beneamd en betellet helppersoniel.
5 De direkteur krijt in beleanning fan f 1.500,00 plus 1 persint fan ’e bruto omset.
Dy foarstellen wurde oannommen.
Yn ’e hjerst fan 1918 klaget Bokke Algra oer de benypte tawizing: hy krijt mar 40 persint op de setters dy’t troch him besteld binne. En hy mei syn klanten no net mear tefreden stelle mei ôfkeurde of net-keurde poaters. Ek oare ôfnimmers binne ontefreden, ûnder oaren guon yn Numansdorp. Dy keapje setierdappels by trije boeren yn Minnertsgea en krije der no mar mear in part fan.

Yn ’e selde hjerst komt Ir Jacobus Cornelis Dorst as konsulint foar de planteferedeling by de Friesche Mij. It Bureau freget om him te beneamen as wittenskiplik adviseur. Dat soe f 500,00 yn ’t jier kostje, mar as it Bureau dat net betelje kin, soe dat bydroegen wurde moatte troch de Friesche Mij.

–Jacobus Cornelis Dorst * St.-Annaland, Seelân, 19-7-1894 † Wageningen 10-1-1979, 84 jier; kweker fan ierdappel- en flaaksrassen; wennet yn 1918 yn Wageningen en Ljouwert (Droevendal B41); komt op 6-9-1919 út Wageningen yn Ljouwert (Claes Bockes Balckstrjitte U35, Willemskade W39boppe); konsulint foar de planteferedeling by de Friesche Mij; heechlearaar planteferedeling Lânbou Hegeskoalle Wageningen; oprjochter en direkteur Stichting Plantenveredeling; yn St.-Jabik is in strjitte nei him neamd; sn fan Willem Dorst, nôtmûnder te St.-Annaland, en Jacoba Zandee, yn 1928 beide sûnder berop te Halsteren;
x Ljouwert 7-8-1928, 34 en 27 jier, Frieda Leopoldine Ratz * Wenen 7-10-1900; earst EV, letter GT; wennet yn 1922 en ’24 as pleechdochter yn by Pieter Heins Hilarides en Tietje Doedes Span te Ljouwert, earder bouboeren te Penjum; wennet yn 1923 yn Wenen, komt op 4-7-1924 dêrwei wer yn Ljouwert; by trouwen dêr sûnder berop; dr fan Michael Ratz, yn 1928 keapman te Wenen, en Leopoldine Gröber.
Sjoch: Genealogy Hilarides VII.7.12.

Klik foor inhoud >>

4 Oprjochting Z.P.C. – Friesche Coöperatieve Handelsvereeniging voor Zaaizaad en Pootgoed – 1919
Op ’e gearkomsten fan it Bureau wurdt it beslút nommen om it Bureau om te setten yn de Friesche Coöperatieve Handelsvereeniging voor Zaaizaad en Pootgoed. Wiersma wurdt direkteur fan dy nije ûndernimming.
As foarriedich bestjoer wurdt beneamd:
-Lammert Scheltes Hilarides, sjoch hjirfoar
-Evert Cornelis Slim, idem
-Pieter Jacobs Botma, idem
-Dirk Jans van der Meij, bouboer te Hegebeintum
-Andries Wigles Sinnema, bouboer te Dronryp.
As sekretaris sil earst de skriuwer fan ’e Friesche Mij fungeare: J. van der Meer.

-Dirk Jans van der Meij * St.-Jabik 1870 † Hegebeintum 5-10-1922, 52 jier; by trouwen bouboer te St.-Jabik, letter te Hegebeintum; sn fan Jan Dirks van der Meij en Trijntje Theunis Jensma, bouboeren te St.-Jabik;
x Ferwerteradiel 14-5-1892, 22 en 24 jier, Foekje Jans Jensma * Blije 17-3-1868 † Ferwert 31-8-1940, 72 jier; by trouwen sûnder berop te Blije; dr fan Jan Kornelis Jensma en Sjoukje Klazes Ypey, bouboeren te Blije
Bern, ûnder oaren:
-Jan Dirks van der Meij * Hogebeintum 29-4-1893 † 19-11-1962, 69 jaar; bouboer en eerpelkweker an ’e Attesweg onder Froubuurt;
x ’t Bildt 17-5-1916, 23 en 22 jaar, Froukje Johannes Bouma * Froubuurt 11-3-1894 † Luwt 18-2-1972, 77 jaar, [kremeerd, Groaningen]; dr fan Johannes Sipkes Bouma en Saapke Arjens Wassenaar, boeren in ’e Súdhoek fan Froubuurt.
Sien: Kertiersteat Rindertje Bouma – nummers 4 en 5.
N.B. net te betiizjen mei Jan Dirks van der Mei fan Pitersbierrum, mei i.

-Andries Wigles Sinnema * Dronryp 19-3-1874 † dêr 27-8-1949, 75 jier; earst NH, letter GT; bouboer te Dronryp; sn fan Wigle Pieters Sinnema (broer fan Aukje) en Trijntje Andries Gerbens, bouboeren te Dronryp;
x Menameradiel 6-10-1898, 24 en 23 jier, neef en nicht, Aukje Cornelia Sytsma * Dronryp 13-11-1875 † dêr 18-6-1935, 60 jier; by trouwen sûnder berop te Dronryp; NH; dr fan Cornelis Sytzes Sytsma, taksateur, en Aukje Pieters Sinnema (suster fan Wigle), bouboeren te Dronryp.

Klik foor inhoud >>

5 In konkurrint: de Combinatie De Commisiehandel
Ien dei foardat de Z.P.C. oprjochte wurdt, set de Bitgumer Rinze Klazes van Tuinen in advertinsje yn ’e Ljouwerter Krante fan syn bedriuw mei de útdaagjende namme de Combinatie De Commissiehandel. Hy is kommisjonêr yn ierdappels, griente en fruit. It sil wol syn stratezjy wêze dat er dy annônse op dat stuit pleatst.
Van Tuinen hat hannelskontakten mei foaroansteande ierdappelkeaplju, lykas Erzo Gerrit Luttmer te Stadskanaal en Johannes Smit te Grins – Van Tuinen kontrakteart har yn 1919 en ’20. Dy dogge ek saken mei de partikuliere hannelshuzen Hettema te Bitgum en Braaksma te Berltsum.
Sjoch: Cultura (1919-1922) en Cultura – Ynternasjonale hannel.
Van Tuinen hannelet allyksa omraak yn koalstrie en turf.
Grif is Van Tuinen net in bedriigjend konkurrint fan ’e Z.P.C., want al yn 1920 hat er sa’t skynt de brui oan ’e hannel jûn en is er boer te Havelte.
Rinze van Tuinen syn heit Klaas is in neef fan Hette Tjitzes Hettema, de grûnlizzer fan Hannelshûs Hettema, dêr’t de Z.P.C. yn 1999 mei fuseart.

-Rinze Klazes van Tuinen * Bitgum 19-9-1881; G; yn 1901 arbeider te Bitgummole (hûsnrs 110, 208), yn 1907 dêr gernier, yn 1918 kommisjonêr yn ierdappels en griente te Ljouwert (Túnstrjitte, letter Gysbert Japicxstrjitte 88); ferfart op 28-10-1920 mei de húshâlding dêrwei nei Havelte (Wyk HW 122b), Drinte, is dêr boer; sn fan Klaas Symons van Tuinen, arbeider te Ingelum en Bitgum, en Martentje Dirks de Boer, gerniers te Bitgum;
x Menameradiel 31-5-1906, 24 en 23 jier, Gerbrig Anna de Haan * Wier 20-1-1883; earst NH, letter G; by trouwen sûnder berop te Berltsum; dr fan Sybren Ennes de Haan, skipper en keapman te Wier (nr 14) en Berltsum, en Sjoukje Reinders Westra. 

Klik foor inhoud >>

6 Personalia fan bestjoerders en personiel – it jiertal tsjut op it jier fan oantreden
Sûnt 1919 oant begjin fyftiger jierren trede de folgjende bestjoersleden by de Z.P.C. oan:
-Lammert Scheltes Hilarides, sjoch hjirfoar; 1919-’34 foarsitter
-Pieter Watzes Bierma, idem; 1919-’43 sekretaris;1934-’52 foarsitter
-Dirk Jans van der Meij, idem; 1919-’22 bestjoerslid
-Pieter Jacobs Botma, idem; 1919-’29 idem
-Andries Wigles Sinnema, idem; 1919-’28 idem
-Dirk Gerrits de Boer, te Blije; 1922-’38 idem
-Jan Gosses Terpstra, te Menaam; 1927-’34 idem; 1934-’50 sekretaris
-Douwe Lammerts Dijkstra, te Dronryp; 1928-’43 idem
-Adam Gerrits Elsinga, te Minnertsgea; 1934-’51 idem
-Ids Hessels Bierma, te Holwert; 1938-’52 idem; 1952 foarsitter
-Doeke Jans Oosterbaan, te Peins; 1943-’44 idem
-Herre Sybren Kingma, te St.-Jabik; 1944-’50 idem; 1951-’53 sekretaris
-Wigle Andries Sinnema, te Arum; 1950 idem
-Marten Gerrits Elsinga, te Minnertsgea; 1951 idem
-Jan Arend Blanksma, te Seisbierrum; 17-2-1953 sekretaris
-L. Blijdorp, boer te Emmeloord; 17-2-1953 sekretaris.

De bestjoersleden fan ’e Z.P.C. binne oer it generaal geseten – en foar in part eigenerfde – bouboeren. Har sydsulvers net oars. Se wurde geboaren mei in gouden leppel yn ’e mûle. Op in pear útsûnderingen nei: de Menamer Jan Goasses Terpstra ‘wurket him op’ – sa’t de útdrukking dan is – fan arbeider ta gernier en ierdappelkweker fan formaat.
De bruorren Adam en Marten Elsinga fan Minnertsgea har heit is earst arbeider en letter gernier; Adam begjint as skipper en Marten as gernier; de bruorren wurde ierdappeltelers fan namme.
Herre Kingma is greidboeresoan. Hy krijt gedoente mei de eigenerfde Biltbouboeredochter Anna Jannigje Rienks út ’e Westhoek ûnder St.-Jabik. De Rienksen achtsje dy Kingma ûnder har stand. Mar Anne Jannegy is wei fan Herre, lûkt har eigen paad en belânet mei har leafste yn ’e States te Oregon. Se ferdútse de Rienksen dat se dêr trouwe sille en weromkeare op betingst dat se dan op ’e âlderlike pleats komme. En dat gebeurd.

–Dirk Gerrits de Boer * Minnertsgea 15-10-1876 † Ljouwert 15-2-1950, 73 jier, [] Blije; bouboer en ierdappelkweker op Wynia sate, Farebuorren ûnder Blije; sn fan Gerrit Nannes de Boer en Hiske Franses Tilma, bouboeren te Minnertsgea en op Farebuorren.
Sjoch: Historische Vereninging Noordoost Friesland – Dirk Gerrits de Boer.
x Ferwerteradiel 26-5-1900, beide 23 jier, Hendrikje Martens Dijkstra * Menaam 5-5-5-1877 † Ljouwert  3-2-1954, 53 jier, [] Blije; by trouwen sûnder berop te Menaam; dr fan Marten Lammerts Dijkstra en Mettje Gerhards van der Meij, bouboeren te Menaam.
Sjoch: Historische Vereniging Noordoost Friesland – Hendrikje Martens Dijkstra.

-Jan Gosses Terpstra * Menaam 6-11-1880 † Tsjummearum 3-4-1960, 79 jier, [] Menaam; by trouwen arbeider te Menaam, yn 1907 dêr gernier en ierdappelkweker; sn fan Gosse Tjeerds Terpstra, arbeider te Menaam (hûsnrs 269, 368), en Trijntje Symons de Haan;
x Menameradiel 24-5-1906, 25 en 22 jier, Pietje Jacobs Douma * Menaam 30-4-1884 † Tsjummearum 16-12-1967, 82 jier, [] Menaam; by trouwen sûnder berop te Menaam; dr fan Jacob Hettes Douma, arbeider, letter gernier te Menaam, en Grietje Pieters Hiemstra.
Sjoch: Genealogy Douma – V.Nb.

-Douwe Lammerts Dijkstra * Dronryp 17-9-1890 † Ljouwert 29-7-1980, 89 jier; boer op Obbema state op Hatsum te Dronryp; sn fan Lammert Jacobs Dijkstra en Anna Margaretha Bierma, bouboeren te Menaam en Dronryp;
x Menameradiel 15-5-1916, 25 en 22 jier, Tetje Tiedes Schat * Minnertsgea 26-8-1893 † Ljouwert 23-12-1975, 92 jier; dr fan Tiede Nammens Schat en Akke Jacobs Haima, bouboeren te Minnertsgea.
Sjoch: Het geslacht Bierma VIi.2.

-Adam Gerrits Elsinga * Minnertsgea 2-9-1885 † St.-Anne 5-10-1971, 86 jier, [] Minnertsgea; FE; skipper te Minnertsgea, sûnt omstrings 1915 dêr bouboer en ierappelkweker; sn fan Gerrit Adams Elsinga, yn 1880, ’85 arbeider te Minnertsgea, yn 1912 dêr gernier en bouboer, en Maartje Tjerks Kingma; Adam is in broer fan Marten en Sytse Elsinga;
x Barradiel 25-5-1912, 26 en 21 jier, Trijntje Douwes de Boer * Wytmarsum 2-3-1891 † 1-12-1-1961, 69 jier, [] Minnertsgea; FE; by trouwen faam te Bolswert; dr fan Douwe Douwes de Boer, yn 1890 arbeider te Surch, 1912 idem te Wytmarsum, yn 1912 fisker te Surch, en Jeltje Willems Ybema;
soan:
–Gerrit Adams Elsinga * Minnertsgea 9-8-1914 † Emmeloard, Sprtlaan 47, 17-2-1972, 53 jier, [kremeard] Grins; plysjeman yn súdlik Nederlân; ferlader by de ZPC te Emmeloard; sn fan Adam Gerrits Elsinga, frachtskipper te Parregea, sûnt 1900 skipper te Minnertsgea, en Trijntje Douwes de Boer
x 1 Anna Harmsen
x 2 K. Leicht
Sjoch: Minnertsgea vroeger – Gerrit Elsinga

–Ids Hessels Bierma * Holwert 28-4-1892 † dêr 27-7-1971, 79 jier, [] Holwert; by syn trouwen túnman te Holwert, dêr letter bouboer en ierdappelkweker op Hoekstra sate; sn fan Hessel Idses Bierma en Trijntje Willems Deinema, bouboeren te Holwert;
x Doanjewestal 6-6-1919, 27 en 25 jier, Jantje Sipkes de Boer * Langwar 27-8-1893 † Holwert 28-7-1961, 67 jier, [] Holwert; dr fan Sipke Pieters de Boer, yn 1875 greidboer te Boarnsweach, yn 1875 arbeider te Lytsewierrum, sûnt 1876 keapman en slachter te Langwar, en Neeltje Willems Jorritsma.
Sjoch: Het geslacht Bierma IXe.

-Doeke Jans Oosterbaan * St.-Anne 18-8-1905 † Slappeterp 8-3-1996, 91 jier, [kremeard Goutum]; bouboer te Easterbierrum en Peins; sn fan Jan Doekes Oosterbaan en Janna Sipkes Anema, bouboeren te St.-Anne en Easterbierrum;
x Ferwerteradiel 9-5-1930, 25 en 24 jier, Mettje Gerhards Dijkstra * Hallum 3-3-1906 † Slappeterp 12-11-2001, 95 jier, [kremeard Goutum]; by trouwen sûnder berop te Hallum; dr fan Gerhard Auke Martens Dijkstra en Trijntje Baukes Lettinga, bouboeren te Hallum.

–Herre Sybren Kingma * Edens, Hennaarderadeel, 27-2-1909; GT; in 1926 erbaaier te Kloosterburen, 1927 te Augsbuurt (huusnrs 27, 29), sont Ouwe Maai 1927 in Wehe (gemeente Leens), in 1928 in Luwteradeel; ferskeept op 2-2-1932 út St.-Jabik na New York, komt met syn frou op 9-3-1934 út Hillsboro, Oregon, U.S.A. in St.-Jabik (hûsnr 514); dêr in ’e Westhoek bouboer, eerpelkweker en peerdefokker; bestuurslid Friesche Mij ôfdeling ’t Bildt, idem hoofdbestuur; dykgraaf waterskap ’t Nieuw Bildt; sn fan Tæke Herres Kingma, bij trouwen in 1908 fan graidboerebedriif te Edens, sont 1912 graidboer te Makkum, sont Ouwe Maai 1917 graidboer te Waidum (huusnrs 35, 37), sont Ouwe Maai 1927 te Huzum (Kerkstraat 19), en Rienkje Douwes de Boer;
x Hillsboro, Oregon 2-2-1932, baide 23 jaar, Anna Jannigje Rienks * St.-Jabik 11-9-1909; GT; komt op 21-8-1925 út Luwt (Johan Willem Frisostraat 14) in St.-Jabik, ferskeept dêrweg op 20-1-1932 na Oregon; sont 1934 bouboerin te St.-Jabik; dr fan Jarig Symens Rienks en Hinke Jans Hiddinga, bouboeren en peerdefokkers in ’e Westhoek onder St.-Jabik.

-Wigle Andries Sinnema * Dronryp 29-11-1898 † 19-4-1984, 85 jier, [] Arum; bouboer en ierdappelkweker te Arum; sn fan Andries Wigles Sinnema en Aukje Cornelia Sytsma, bouboeren te Dronryp;
x Frjentsjer 7-5-1921, 22 en 20 jier, Wietske Nannes Hoitenga * Tsjom 3-8-1900 † Ljouwert 4-6-1963, 62 jier, [] Arum; by trouwen sûnder berop te Tsjom; dr fan Nanne Douwes Hoitenga en Eeke Wytzes Hilverda, greidboeren te Tsjom.
(Wietske stiet by de geboarte ynskreaun as Wietske, op grêfstien: Wietsche.)
Wigle is in neef fan Z.P.C.-skriuwer Jan Arend Blanksma.

-Marten Gerrits Elsinga * Minnertsgea 26-10-1897 † dêr 2-3-1975, 77 jier, [] Minnertsgea; FE; gernier/bouboer en ierdappelkweker te Minnertsgea; sn fan Gerrit Adams Elsinga en Maartje Tjerks Kingma; Marten is in broer fan Adam en Sytse Gerrits Elsinga, Z.P.C.-bestjoerder;
x Barradiel 20-5-1920, 22 en 23 jier, Antje Pieters Hoekstra * Minnertsgea 20-8-1896 † dêr 9-5-1983, 86 jier, [] Minnertsgea; FE; by trouwen sûnder berop te Minnertsgea; dr fan Pieter Cornelis Hoekstra, arbeider te Minnertsgea, en Trijntje Foppes de Vries, arbeidster te Minnertsgea (Tryntsje kin net skriuwe).

-Jan Arend Blanksma * Seisbierrum 18-9-1909 † Ljouwert 18-3-2002, 82 jier, [] Seisbierrum; DG; bouboer en ierdappelkweker te Seisbierrum; sn fan Lieuwe Johannes Blanksma, by syn trouwen yn 1901 bouboer te Penjum, en Aaltje Arends Arends, bouboeren te Seisbierrum;
x 1 Ferwerteradiel 18-5-1934, 25 en 23 jier, Eeke Heslinga * Achlum 4-2-1911 † Seisbierrum 14-2-1935, 24 jier, [] Seisbierrum; by trouwen sûnder berop te Blije; dr fan Hessel Johannes Heslinga, by syn trouwen yn 1910 bouboer te Skalsum, en Tjitske Nannes Hoitenga, bouboeren te Achlum en Blije;
x 2 Tytsjerksteradiel 20-1-1938, 28 en 26 jier, Attje Westra * Oentsjerk 4-4-1911 † Grins 26-3-2008, 96 jier, [] Seisbierrum; amtner by de Sekretary fan Tytsjerksteradiel, by trouwen sûnder berop te Hurdegaryp; ferhuzet mei har trouwen nei Seisbierrum; dr fan Jan Jans Westra, bestjoerder en direkteur Suvelfabryk te Oentsjerk (wenjend te Oentsjerk, Ryptsjerk en Hurdegaryp), en Wybrigje Minnes Ykema.
Jan Arend Blanksma is in neef fan Wigle Sinnema, Z.P.C.-skriuwer.

Personielsleden
-K. van der Schaaf, sûnt 1919; dit is mooglik:
Klaas van der Schaaf * Parregea 7-4-1884 † Ketlik 3-3-1965, 80 jier; by earste boask ferfeaner te Parregea; by twadde houlik arbeider te Ferwâlde; pakhúsfeint te Akkrum; boekhâlder Z.P.C.; sn fan Jacob van der Schaaf, yn 1884 postrinder te Parregea, en Aafke van der Wal, yn 1911 komelkers te Parregea, yn 1915 boeren te Sigerswâld;
x 1 Wûnseradiel 10-6-1911, 27 en 24 jier, Johanna de Boer * Ferwâlde 23-11-1886 † Warkum 8-6-1912, 25 jier; by trouwen sûnder berop te Ferwâlde; dr fan Hendrik de Boer, yn 1886 arbeider te Ferwâlde, en Maria Bruinsma, yn 1911, ’12 komelkers te Ferwâlde;
x 2 Wûnseradiel 8-5-1915, 31 en 22 jier, Jeltje Plantinga * Eksmoarre 7-3-1893 † Akkrum 11-1-1958, 64 jier; by trouwen faam te Eksmoarre; dr fan Rients Plantinga, arbeider te Eksmoarre, en Murkje Spoel.
Klaas van der Schaaf waar ’n sear sunige boekhouwer, de potloaden waarden opbrúkt tot klaine stompys (SL).

-Frederik Tjeerds Schat, 1919, sjoch hjirfoar.

-Johannes Bekius, sûnt 1920
Johannes Bekius * Súdhorn, Grinslân, 26-2-1888 † Bergen, Noard-Hollân, 7-2-1969, 80 jier; by trouwen ûnderwizer te Oudshoorn, komt op 16-4-1913 dêrwei yn Dronryp, dêr haad fan ’e skoalle; ferhuzet dêrwei mei de húshâlding op 13-11-1920 nei Ljouwert (Ljurkstrjitte 15); direkteur Z.P.C.; sn fan Teunis Johannes Bekius, boer, kastlein, en keapman yn 1888 te Súdhorn, yn 1898, 1913 te Leens, yn 1924 sûnder berop te Súdhorn, en Trijntje Berends Visser;
x Ljouwert 26-3-1913, 25 en 24 jier, Franciska Ros * Ljouwert 14-3-1889 † Bergen 31-8-1971, 82 jier; yn 1913 ûnderwizeres te Ljouwert, yn 1918, ’19 idem te Twizel; dr fan Johannes Ros, blikslachter, keunstlakker, winkelman en keapman, komt yn 1873 mei de húshâlding út Haarlem yn Ljouwert, en Dirkje Noordhoff.
Bern:
1 Johannes Dirk Bekius * Donryp 30-1-1914 † Ljouwert 28-4-2008, 94 jier; ferhuzet op 30-9-1932 nei Wageningen; lânboukundich yngenieur; ferhuzet op syn troudei út Ljouwert nei Renkum (Rijksstraatweg 89); folget syn heit op as direkteur fan ’e Z.P.C.;
x Ljouwert, 8-6-1937, 23 en 21 jier, Hansje Renschje Veenland * Eastermar 28-6-1915 † Ljouwert 6-4-1999, 83 jier; DG; wennet sûnt 11-5-1917 yn by har beppe Hansje Pieters Reitsma te Ljouwert, widdo fan Ubele Jacobs Veenland; dr fan Pieter Ubeles Veenland, lânboubestjoerder, en Froukje Jans van der Meer, boeren te Eastermar
Bern:
1 Peter Bekius * Ljouwert omstrings 1940; fiif jier dir. Kwekerij ZPC oan ’e Nijedyk, oant plm. 1979; dêrnei dir. Van der Have, Seelân
2 Anton Bernard Bekius * Dronryp 28-2-1916; ferhuzet op 8-10-1935 út Ljouwert nei Leiden
3 Hendrikus Sjoerd Bekius * Dronryp 5-4-1919; ferhuzet op 11-11-1938 út Ljouwert nei Leiden (Botermarkt 1)
4 Herman Jan Bekius * Dronryp 22-5-1925

Henderikus Bekius * Leens 25-5-1898; kantoarfeint, te Sappemeer; wennet sûnt 19-9-1921 yn by syn broer Johannes-en-dy yn ’e Ljurkstrjitte te Ljouwert; letter ûnderdirekteur ZPC

-Jan Pieters Hoogland, 1919-1920; sjoch: Het geslacht Hoogland, Xg.

-Hendericus Bekius, 1921; kantoarfeint, letter adjunktdirekteur; broer fan direktuer Johannes Bekius.
Hendericus Bekius * Leens, gemeente De Marne, 25-5-1898 † 19-12-1984, 86 jier; foar 1921 túnker te Sappemeer, sûnt 1921 wurksum by de Z.P.C. te Ljouwert, earst as kantoarfeint, wennet sûnt 14-10-1921 te Ljouwert, earst by syn broer Johannes-en-dy yn, letter by de widdo J. de Vries (Verkorteweg 5); letter adjunktdir. Z.P.C.; ridder yn ’e oarde fan Oranje-Nassu yn goud; sn fan Teunis Bekius en Trijntje Visser; broer fan Johannes Bekius, sjoch dêr;
x Hoogezand 18-5-1924, beide 25 jier, Diena Wever * Sappemeer 5-2-1898 † Ljouwert 18-3-1948, 49 jier; dr fan Albert Harms Wever, yn 1899 skuonmakker te Sappemeer, yn 1924 dêr boer, en Catharina Harms Kaspers;
x 2 Estella Anna Maria Louise Coussens (Stella) * Pittem, West-Flaanderen, 8-9-1920 † Ljouwert, Europaplein 5-8, 27-11-2007, 87 jier; RK; earelid Bridgeklub ABB; dr fan Joseph Coussens en Louise Maria De Keyzer.

–Roel Elsinga, 1922;
Sjouke Lep: Elzinga het gyn rydbewiis; hij weunt in Luwt en swerft de hele wereld over, doet in syn beginjaren meest hannel in Afrika, komt mei diamanten in ’e bús weer thús; ik hew him nooit aans kennen as in ’n ouwe gele regenjas; ik loof dat y fan Ouwedyk kwaam (SL).

-Cornelis Hartmans, 1924; ferlader mei balefergoeding neffens omset; letter omset yn fêst kontrakt oant syn 65^ste, dan wurdt syn funksje oernommen troch soan Klaas Hartmans, bouboer te Blija, dy docht it boer-wêzen oer oan
–Cornelis Johannes Hartmans (Cees) * Blije 19-3-1900 † dêr 29-11-1978, 78 jier, [] Blije; DG; ierdappelkeapman te Blije, letter ferlader by de ZPC; sn fan Johannes Cornelis Hartmans, ierdappelkeapman te Blije, en Antje Joutes Miedema;
x Ferwerteradiel 9-8-1923, 23 en 25 jier, Hiske Sipma * Nes, Westdongeradiel, 5-12-1897 † Blije 17-12-1982, 84 jier, [] Blije; by trouwen sûnder berop te Nes; dr fan Klaas Sjoerds Sipma en Yttje Popes Hartmans, bouboeren te Nes.
Bern, ûnder oaren:
–Johannes Hartmans * Blije 12-7-1924 † 30-6-1996; haadkontroleur NAK-kontroleur;
x Anna Schipper;
-Klaas Hartmans; ferlader by de ZPC;
Sieuwke Miedema (Sjoke) * Stiens; dr fan Harke Pieters Miedema
-Sjoerd Hartmans; gernier te Blije, dêr letter kastlein.

Sjouke Lep: Der waar soms haat en nijd tussen de ferladers met balefergoeding, want de ene had bijfoorbeeld dartig boeren en de ândere feertig; se waren in wezen selsstannigen binnen de ZPC.

-Foppe Talman, 1927; bûtenlân korrespondint.
Foppe Talman * Ljouwert 10-3-1912; by trouwen kantoarfeint te Ljouwert; wennet m.y.f. 19-12-1932 Oeverdwarsstraat 10 by J. de Graaf, m..f. 17-9-1934 Woudstraat 30, by J. Noordhoff, m.y.f. 13-3-1935 te Huzum; sn fan Sjouke DouwesTalman, te Burgum, sûnt 2-5-1911 stoffeferver, letter grûnwurker te Ljouwert, en Jantje Gerbens de Graaf;
x Ljouwert 31-7-1936, 24 en 23 jier, Dirkje Hoekstra * Ljouwert 6-7-1913; by trouwen sûnder berop te Ljouwert; dr fan Sikke Hoekstra, arbeider te Hurdegaryp, idem te Ljouwert, dêr ek grientehanneler, en Geertje Schaaf

-S. Brandsma

-Lodewyk Bouma, 1932; ferkeaper België-Nederlân; komt út Ljouwert.
Lodewijk Bouma * Frjentsjer 14-6-1918; by trouwen kantoarfeint te Huzum; sn fan Douwe Wouters Bouma, yn 1916 arbeider te Frjentsjer, sûnt 10-12-1927 pakhúsfeint te Ljouwert, sûnt 20-5-1937 te Huzum (Halbertsmastrjitte 23), en Aagje Ages Hiemstra;
x Ljouwert 1-8-1942, 24 en 22 jier, Jantje Bruinsma * De Jouwer; by trouwen sûnder berop te Huzum; dr fan Jacob Mintjes Bruinsma, brieve- en tillegrambesteller op ’e Jouwer, letter fakarbeider by de telegrafy en tillefoany te Huzum, en Wimke Johannes Bleeker

-D. Sytsma, 1932.

-Roel Beetsma 1933; ferlader yn Oastrum by Dokkum.
Roelof Beetsma (Roel) * Nes, Westdongeradiel, 27-3-1903 , plm 100 jier wurden; sn fan Jogchum Roelofs Beetsma en Hylkje Gerrits van der Wagen, bouboeren te Easternijtsjerk en Nes;
x Eastdongeradiel 12-10-1935, 29 en 21 jier, Japke Aaltje van der Schaaf * Pitersbierrum; by trouwen sûnder berop te Nijewier; dr fan Pieter Dirks van der Schaaf, yn 1909 gernier te Pitersbierrum, en Dirkje Gerrits Folkerts, bouboeren te Pitersbierrum en Nijewier

-Age Bouma,1933; boekhâlder; komt út Ljouwert.
Age Bouma * Frjentsjer 31-10-1916; loopfeint, letter kantoarfeint te Huzum; broer fan Lodewijk, sjoch hjirfoar.

-Dirk Osinga; boer op ’e ZPC-plaats an ’e Nijedyk, nou FOBEK;
Dirk Sjoerds Osinga * Doanjum 24-10-1903; GT; ferfart 6-5-1927 nei Buinen, gemeente Borger; komt 5-4-1938 út Rolde (Papenvoort 1) yn St.-Anne (nr 192); sn fan Sjoerd Sybes Osinga, yn 1901, ’03 bouboer te Doanjum, yn 1907, ’9 te Wierum, yn 1915 kastlein te Ikkerwâld, sûnt 28-4-1920 kastlein te Berltsum, sûnt 6-5-1927 dêr bouboer (nr 116), ferfart mei de húshâlding 6-5-1926 nei Buinen, en Botje Dirks van der Leij;
x Piebenga

-Daan Groen, 1936; kweker op it ZPC-kweekbedriuw ûnder Ingelum, letter op it kweekbedriuw te Rie. It kweekbedriuw oan ’e Nijedyk ûnder Aldebiltsyl komt fan ’e grûn yn 1957, de pleats is al oankocht yn 1956.
Daniël Groen (Daan) * Hallum 27-5-1903; GT; by trouwen sjauffeur te Rie; sn fan Pieter Jans Groen, lid Vrije Gedachten, letter GT, arbeider, yn 1895 te St.-Anne en St.-Jabik, sûnt 1903 te Hallum, yn 1907 te Ljouwert, sûnt 13-12-1907 te Menaam, sûnt Alde Maaie 1908 te Bitgum, sûnt 1-6-1915 te Rie, sûnt 27-5-1916 te Winaam, en Jeltje Jans Vrieswijk;
x Frjentsjerteradiel 24-5-1930, 26 en 27 jier, Doetje Douma * Rie 14-1-1903; by trouwen sûnder berop te Rie; dr fan Sybren Douma, yn 1902, ’03 arbeider te Rie, yn 1930 dêr gernier, en Trijntje Douwes Anema.

-Wijtsma; ZPC Nijedyk onder Ouwesyl.

-S. J. Miedema, 1936.

-A. Schaafsma, 1936; boekhâlder.

-Jouke Doekes Bekius, 1940; letter direkteur oant 1979; komt fan Minnertsgea, wennet te Ljouwert (Ingelsestrjitte?); Waar ’n seer joviaal man (SL).

-Goffe Jans Jensma, Minnertsgea, 1941; ferlader yn Minnertsgea

-Sjoerd Boersma * Minnertsgea, loadssjef te Minnertsgea; letter fertsjintwurdiger foar de ZPC yn ’e Noard Oast Polder benammen foar graan, behertiget ek de algehele bûtentsjinst; wennet te Emmeloard, nei syn pensjoen te Wynjewâld.

-Geert Jans Laanstra * St.-Jabik plm 1919; sûnt 1953 oant plm 1973 loadssjef te St.-Jabik;
x Pietje Thomas ?
Op ’e foto bygelegehheid, met steekwagen en ’n ZPC-baal.

-J. Mellema, 1942; boekhâlder.

-Henny Riem, 1942; ferkeaper graanôfdieling Frjentsjer; docht ek de ynventarisearing.

-C. van der Berg, 1942.

-Aly Wassenaar, 1946; administratrise; fan St.-Anne; suster Pytsje; * plm 1930.

-C. Geertsma, 1947; bûtenlân-korrespondint.

-Schelte Sjoukes Lep, sûnt 1947
Schelte Sjoukes Lep * Froubuurt 19-3-1913 † Dortmund, weunend in Froubuurt, J.P. van der Bildtstraat 14, 27-4-1984, 71 jaar, [] Froubuurt, Attesweg; G; eerpelkoopman te Froubuurt; sont 1947 ferlader fan ’t Bildt, foor soa’n 40 boeren en 20 gernieren; sn fan Sjouke Scheltes Lep, eerpelkoopman te Froubuurt, en Eeke Syberens de Groot;
x ’t Bildt 30-10-1941, 28 en 27 jaar, Jantje Boonstra * St.-Anne 27-10-1914 † dêr, De Beuckelaer,15-5-2010, 95 jaar, [] Froubuurt, Attesweg; G; by trouwen sonder beroep te St.-Anne; dr fan Albert IJsbrands Boonstra, opperman te St.-Anne, en Jeltje Jelles Kieviet.

Sjouke Lep fertelt:
Pake Sjouke had ’n konsumpsyhannel in Froubuurt: Roaie Star, Irenes, Borgers; hij had ok hannel in bestridingsmiddels en keunstmest.
Hij gong met de stoomtrein, de fyts met, na België. Hij saai: Ik bin met niks begonnnen. Met twaalf jaar is syn hait sturven, hij kon goed leare, mar dêr waar gyn geld foor.
Hij kreeg fan Jan Klazes in Frooubuurt ’n stikky land, anderhalf twee bunder te huur, dêr het y flas opset en dat waar stinkende duur, doe kreeg y sinten om hannen om hannel te doen, hij had eerst ’n skuur, in 1941 het y ’n nij huus delset en dêrna ’n nije loads.
Drekt na de oarlog saai hait dit houdt gyn stand dit wordt overnommen deur de groaten, hij had ’n seer foorútsiende blik. Doe kwam Bekius by ’m in 1947, se hadden ferlet fan ’n loads en sorteerderij en fan ’n ferlader in ’t Bildt en dat binne se doe met ’n ander eens worren.
Hait waar eerst klain selsstannige binnen de ZPC, in sestiger jaren kwam y in faste dienst.
Hij waar bikkelhard wat de fergoeding angaat, der prate hij over met Jenne van Riezen, ferlader te Appelska, dy het ’t langst met fergoedingen werkt. D’r waar wel ’s wat wriving tussen direkteur Bekius – ’n poerbeste man – maar se wisten fan baide kanten wel wer’t se an toe waren.

-Pieter van der Berg * Hallum, 1946; loadssjef yn Hallum.

-Jenne van Riezen; ferlader yn Appelskea:
De ierdappels fan ’e sângrûn binne minder hâldber as dy fan ’e klaai, dêr komme klachten oer; sadwaande wurdt it beslút nommen om de sânierdappels mei 10 prosint minder út te beteljen; dat wurdt in hele striid; de klaaiboeren roppe: Wat ha wy mei dy sânboeren noarich. Soks wurdt letter wer bysteld (SL).

-Pieter van Riezen; loadssjef te Appelskea

-Hoekstra; loadssjef te Emmeloard, wennet dêr ek.
As wat waart waast, dan hast ’n paar potloaden in ’e bús.

-Jan Bosma, 1940; earste ferlader te Menaam, folget Pieter Bosma dêr op. Letter te Frjentsjer.

Oare meiwurkers binne yn ’e rin fan ’e jierren ûnder oaren:
-C. van der Schoot
-J. Baard
-W. Huitema
-J. van der Woude
-T. van der Horst, boekhâlder Z.P.C. te Frjentsjer yn it âld fabryk, gemeenteriedslid foar de PvdA fan Frjentsjer, is net âld wurden
-A. Hiddema fan Holwert, omstrings 1933 earste sjef fan Eastrum,
-Geart de Haan, omstrings 1970 los pesonielslid, yn 1969 doo’t de poatôfdieling te Dronryp oerhevele waard nei Frjentsjer
-Jelle Bos fan Ljouwert, op kantoar fan ’e konsumpsjeôfdieling op haadkantoar Ljouwert, nei de fuzy op ’e Jouwer
-J. Stienstra
-J. Koopmans
-G. Jonker
-J. van der Veen, kweekbedriuw Nijebiltdyk, omstrings 1970 nei in oar kweekbedriuw yn ’e Polder
-D. Costen
-E. Peters
-A. Wiebenga
-K. Veenstra
-J. de Vries
-S. Wierda
-Lodewyk Bouma fan Frjentsjer, ferkeaper foar it binnelân en België, te Ljouwert
-W. Bouma
-D. Miedema

-Lourens Franses Gerbens * Menaam 22-12-1876 † dêr 13-4-1942, 65 jier, [] Menaam; earst NH, letter GT; nôtkeapman te Menaam (hûsnrs 239, 287); sn fan Frans Andries Gerbens, nôtkeapman te Menaam (hûsnrs 105, 287), dêr ek bouboer (nr 173), en Jannigje Lourens van der Meij;
x Frjentsjerteradiel 4-8-1900, 23 en 22 jier, Maartje Hendriks van der Meij * Berltsum 11-5-1878 † Ljouwert 4-6-1962, 84 jier, [] Menaam; earst NH, letter GT; by trouwen sûnder berop te Hitsum; dr fan Hendrik Gerhards van der Meij, yn 1876 keapman te Berltsum, yn 1878 dêr greidboer, yn 1900 dêr bouboer, sûnt 1900 greidboer te Hitsum, sûnt 28-4-1908 idem te Ljouwert (Harnzerstritwei 9), sûnt 24-5-1912 te St.-Jabik (nr 319), en Sybrigje Eeltjes Lautenbach, ferhuzet op 20-4-1927 út St.-Jabik nei Berltsum. -Sytse Gerrits Elsinga * Minnertsgea 26-1-1888 † Tsjummearum 14-4-1981, 89 jier, [] Minnertsgea; FE; arbeider, letter gernier te Minnertsgea; sn fan Gerrit Adams Elsinga en Maartje Tjerks Kingma; Sytse is in broer fan ’e Z.P.C.-bestjoerders Adam en Marten Elsinga, sjoch hjirfoar;
x Barradiel 25-5-1912, beide 24 jier, Klaaske Goffes Jensma * Minnertsgea 21-9-1887 † dêr 9-11-1966, 79 jier, [] Minnertsgea; FE; dr fan Goffe Kornelis Jensma, arbeider te Minnertsgea, en Wytske Jans Helder, yn 1880 naaister te Minnertsgea
Bern, ûnder oaren:
-Gerrit Sytses Elsinga, 1943; gernier te Minnertsgea, sûnt plm. 1955 ferlader te Emmeloord, wennet dêr ek.

-Hendrik Gerrits Berkenpas * Dronryp 14-3-1892 † 2-8-1960, 68 jier, [] Menaam; earst NH, letter GT; respektivelik arbeider, gernier en bouboer te Menaam; sn fan Gerrit Gerbens Berkenpas, yn 1890, ’92 stoffeferversfeint te Dronryp en Menaam, yn 1893, ’94 stoffeferver te Menaam, sûnt omstrings 1896 dêr arbeider, en Dieuwke Hendriks Schotanus;
x Menameradiel 5-4-1917, 25 en 28 jier, Klaaske Jacobs Douma * Menaam 8-4-1888 † 10-5-1960, 72 jier, [] Menaam; dr fan Jacob Hettes Douma, arbeider, letter gernier te Menaam, en Grietje Pieters Hiemstra.
Sjoch: Genealogy Douma – V.Nc.

-Pieter Cornelis van Popta, sjoch: Genealogy Van Popta VIII.2

-J. Bijlsma

-K. Terpstra

-Jan Dirks van der Mei * Pitersbierrum 24-3-1887 † 10-6-1957, 70 jier, [] Pitersbierrum; nôtkeapman en kommisjonêr te Pitersbierrum, yn 1920 te Seisbierrum; agint foar Fryslân fan it Bureau voor Zaaizaad & Pootgoed te Veendam; dichter en auteur fan artikels oer keatskeningen; foarfjochter foar folksûnderwiis, (hiel)ûnthâlding en Beatrixoord; sn fan Dirk Theunis van der Mei en Mettje Jans Hoogterp, kastleins te Pitersbierrum, Mettje is as widdo dêr winkelfrou;
x Barradiel 27-6-1917, 30 en 26 jier, Grietje Klazes Hibma * Seisbierrum 6-1-1891 † 7-6-1989, 98 jier, [] Pitersbierrum; by trouwen sûnder berop te Seisbierrum, de lêste seis moanne te Grins; dr fan Klaas Douwes Hibma en Sjoerdtje Jurres Heegstra, bouboeren te Seisbierrum.
N.B. net te betiizjen mei Jan Dirks van der Meij fan Hegebeintum, mei lange ij.

-Lieuwe Oeges Hiddema * Holwert 7-9-1869 † dêr 6-7-1934, 64 jier; nôtkeapman te Holwert, by ferstjerren dêr sûnder berop; sn fan Oege Pieters Hiddema, graanhanneler te Holwert, en Antje Lieuwes Hesseling;
x Westdongeradiel 14-6-1900, 30 en 24 jier, Trijntje Lurks Glas * Holwert 5-5-1876 † dêr 6-11-1960, 84 jier; dr fan Lurks Gribberts Glas en Anna Maria Ferwerda, bakkers te Holwert. , sjoch hjirfoar

-Johannes Cornelis Hartmans * Blije 5-5-1871 † Ljouwert 14-12-1949, 78 jier, [] Blije; sn fan Cornelis Johannes Hartmans en Klaaske Lieuwes Hesseling, yn 1871 gerniers te Blije, sûnt omstrings 1875 dêr bouboeren;
x Ferwerteradiel 13-6-1896, beide 25 jier, Antje Joutes Miedema * Stiens, Mellinga state, 12-2-1871 † Blije 23-2-1940, 69 jier, [] Blije; dr fan Joute Pieters Miedema en Durkje Dirks Radersma, bouboeren op Mellinga state ûnder Stiens.
Johannes is in neef fan Lieuwe Oeges Hiddema.

-Pieter Bosma; earste ferlader te Menaam.

–C. Bierma; kantoar Ljouwert.

-Lien van der Woude; kantoar Ljouwert, letter Stiens.

-Durk van der Ploeg fan Minnertsgea, sûnt omstrings 1955 wurdt Van der Ploeg haadsjef yn Emmeloard, dêr’t er dan ek wennet.

-J. Roorda; kommersjeel meiwurker te Ljouwert.

-frou De Jong; húshâldlike help.
Maakt stoelen skoan met skoensmear, soadat de ferladers thúskomme met de broek brún fan ’e skoensmear (SL).

-Pasma; kantoar Ljouwert.

-Kamstra; kantoar Ljouwert.

-Haye Friso; ferkeaper bûtenlân.
Hij waar onder ânderen de man fan Portugal, hij kom ok plat Portugees (SL).

-P. van der Leij.

It doel is dat dizze list útwreide wurdt oant 1999, as de Z.P.C. fuseart mei Hettema B.V.
Oanfullingen wurde tige op priis steld: info@erfgoed-fundaasje.nl.

Karbrief
Yn it Karbrief fan ’e Z.P.C. binne as wichtichste betingsten opnommen:
-De Z.P.C. ferhannelet inkeld en allinne it sied- en setguod dat troch de keuringstsjinst fan ’e Friesch Mij goedkard is. De direkteur mei foar eigen rekken gjin hannel driuwe yn sokke produkten. Hy moat in boarchstelling fan f 5.000,00 stoarte.
-As salaris sil er f 6.500,00 plus 1 prosint fan ’e bruto omset oant f 350.000,00 plus in heal prosint fan itjingeboppe dy omset útkomt, mei in maksimum foar dat lêste oant f 3.000,00, sadat in salaris op syn heechst f 13.000,00 is.
Dat bedrach hat Wiersma as earste direkteur lykwols noait bard. Hy hie him dat wol oars foarsteld en hy docht syn beklach der ek wolris oer dat er hy der no yn fertsjinste op achterút gongen is. As er syn auto foar de Z.P.C. brûkt, krijt er dêr in fergoeding foar.
Yn ’e simmmer fan 1919 sprekt er yn ûnderskate ôfdielingen fan ’e Friesche Mij oer de Z.P.C. De measte byfal hat er yn Menameradiel. As er dêr sprekt, komt Johannes Bekius ek oan it wurd, dy is skoallehaad yn Dronryp en hâldt in ynlieding oer it kweken fan nije rassen troch krusingen, ûnder oaren oangeande de Mendelse splitsing. Wiersma komt dan foar it earst yn ’e kunde mei syn opfolger Bekius.

As adjunkt-direkteur wurdt beneamd de lânboukundich ingenieur Jan Pieters Hoogland te Ferwert, op in salaris fan f 4.000,00 plus f 500,00 pensjoenpremy.
As boekhâlder wurdt oansteld K. van der Schaaf dy’t ûnder lieding fan Schuitmaker de boekhâlding die fan it saneamde Aardappelbureau. Earder wurke er op it kantoar fan in tsiiskeapman te Akkrum. Hy krijt f 150,00 yn ’e moanne.

De kontrôle op de krekte leveringen fan ’e setters op it lân dy’t op partij goedkeurd binne, wurdt opdroegen oan ’e direkteur.
Foar de praktise útfiering dêrfan wurde beneamd:
-Sieds Dirks Miedema, nôtkeapman te Ingwierrum, hy is selden yn funksje
-Lieuwe Oeges Hiddema, nôtkeapman te Holwert
-Johannes Cornelis Hartmans, nôtkeapman te Blije
-Frederik Tjeerds Schat, keapman en túnker te St.-Anne, sjoch hjirfoar
-Lourens Franses Gerbens, nôtkeapman te Menaam
-Jan Dirks van der Mei, nôtkeapman te Pitersbierrum
-S. F. de Boer te Drachten, dy’t ek komselden dy funksje útfierd.
Letter wurdt noch beneamd: Doekle Rientses Yntema, fûraazjehanneler te Penjum.

-Sieds Dirks Miedema * St.-Anne 12-3-1870 † Ingwierrum 1-11-1929, 59 jier; nôtkeapman te Ingwierrum; sn fan Dirk Siedses Miedema en Ymkje Wops Koning, yn 1869, ’70 bouboeren te St.-Jabik, yn 1873 idem te Ingwierrum;
x Achtkarspelen 24-5-1902, 32 en 29 jier, Ymkje Uilkes Bottema * Bûtenpost 5-11-1872 † Ljouwert 3-8-1953, 80 jier; by trouwen sûnder berop te Bûtenpost; dr fan Uilke Hylkes Bottema en Sjoukje Andries Sikkema, boeren te Bûtenpost.

–Lieuwe Oeges Hiddema, sjoch hjirfoar.

-Johannes Cornelis Hartmans, sjoch hjirfoar.

-Lourens Franses Gerbens, sjoch hjirfoar.

-S. F. de Boer, te Drachten, genealogise hâldfêsten wurde noch neipluze.

-Doekle Rientses Yntema * Penjum 2-8-1859 † dêr 21-11-1930, 70 jier; fûraazjehanneler te Penjum; net troud; sn fan Rients Doekles Yntema en Rienkjen Franses Hoitinga, yn 1856 koaltsjers (ferbouwers fan benammen koal) te Penjum, yn 1867 dêr kastleins, yn 1867 dêr loazjeminthâlders.

Klik foor inhoud >>

7 Oprjochting fan de K.I.Z. – Keurings Instituut voor Zaaigranen, Zaaizaden en Pootgoed – 1919
Dat de hannel yn it goedkeurde sied- en setguod troch de Friesche Mij inkeld en allinne opdroegen is oan de Z.P.C., set by party keaplju en telers kwea bloed. Benammen dat siedlingen ûnder leveringsplicht falle, ropt tsjinaksel by nôtkeaplju op.
Oer dit stik fan saken skriuwt Z.P.C-direkteur Jabik Wiersma op persoanlike titel in epistel oan Bokke Algra, foarsitter fan de K.I.Z.
Wiersma stelt foar om
1 de hannel yn poaters by de Z.P.C. te litten
2 de hannel yn siedlingen by erkende keaplju ûnder te bringen
3 it K.I.Z. op te heffen.

Yn it Z.P.C.-bestjoer is gjin ienriedigens oangeande de posysje fan sied- en graanhannelers. Foarsitter Lammert Scheltes Hilarides fielt neat foar Wiersma syn útstellen. Hy wol hawwe dat de leveringsplicht fan siedlingen oan de Z.P.C. stean bliuwt. Bestjoerslid Watze Pieters Bierma wol de kant fan Wiersma wol op. Hy is lid fan ’e ôfdieling Het Bildt fan ’e Friesche Mij en dêr is de mearderheid der foar om mei de hannelers op te arbeidzjen. De bestjoersleden Dirk Jans van der Meij en Pieter Jacobs Botma binne it mei Hilarides iens. Andries Wigles Sinnema slút him dêr ek by oan.
Yn ’e ôfdieling Het Bildt wurdt in kommisje beneamd dy’t ûndersykje sil òf en hoe’t je dan ta ien keuring komme kinne. Op 16 desimber 1920 hat in gearkomste plak op it kantoar fan ’e Z.P.C. Oanwêzich binne de bestjoersleden en Ir J. van der Meer, Ir Jacobus Dorst fan ’e Friesche Mij, de nôtkeapman Roel Romkes Wijmenga en bouboer Jan Dirks van der Meij.
Underskate foarstellen wurde yn in goede sfear besprutsen. Van der Meer stelt út om de leveringsplicht net jilde te litten foar har dy’t dêr op ’e tiid frijskatting foar oanfreegje.
Wijmenga lit letter witte dat it bestjoer fan de K.I.Z. dêr net oan wol. De K.I.Z. is foar folsleine frijheid: wa’t koperatyf ferkeapje wol, kin dat dwaan; wa’t dat fia hannelers it bêste liket allyksa. It Z.P.C.-bestjoer is fan betinken dat de kontrôle dan net goed gebeure kin en dat der boppedat dan in te grutte konkurrinsje yn prizen ûntstiet.

Besocht wurdt fierders om noch ta in akkoart mei de keaplju te kommen. De siedkontroleurs Bokke Algra fan Stiens, Douwe Sieswerda Jr fan Penjum en Rendert Ypey fan Jr fan Wytmarsum wurde hifke, mar dy fiele der neat foar om allinne op kommisje of as kontroleur te wurkjen. Hja rjochtsje ûnder foarsitterskip fan Bokke Algra in nije keuringstsjinst op: de K.I.Z., it Keurings Instituut voor Zaaigranen, Zaaizaden en Pootgoed. Dy keuringstsjinst krijt al gau gâns oanhang.

-Roel Romkes Wijmenga, sjoch hjirfoar.

-Jan Dirks van der Meij, soan fan Z.P.C.-bestjoerder Dirk Jans van der Meij, sjoch hjirfoar.

Sjoch fierder: K.I.Z.

Klik foor inhoud >>

8 Z.P.C.-garânsjeprizen
Wiersma ûnderhannelet mei Cornelis Broekema, sûnt 1918 direkteur fan ’e Groninger Coöperatieve Vereeniging van Zaadtelers (G.V.Z.), en mei Johannes Kielstra fan ’e Zeeuwse Landbouw Maatschappij (Z.L.M.) oer de prizen fan ’e wintergranen. Der wurde garânsjeprizen foar de ferbouwer en ferkeapprizen fêststeld:
rogge f 33,50 en f 42,00
koarn f 24,00 en f 34,00
weet f 30,00 en f 40,00
koalsied f 50,00 en f 65,00.
foar twadde kwaliteit f 2,00 de 100 kilo leger. Provyzje foar pleatslike keaplju: f 0,50; foar provinsale maatskippijen en hannelers: f 1,00; alle de 100 kilo. Aloïs Suys te Meijere by Aalst krijt 025 sinten de 100 kilo setters en 0,50 sinten foar grutte ierdappels foar de plant.
Yn dit earste jier fan ’e Z.P.C. wurde as settersprizen fêststeld:
Trijelingen (42/46) en 28/35, sifer 8: f 8,00; 32/42 (8) f 9,00; idem fan keuringssifer 9: f 9,00 en f 10,50; grutte knollen (9) f 8,00, (10) f 10,50 en setters 32/42 (10) f 13,00. Alles de H.L. fan 70 kilo.
Foarearst wurdt f 1,00 de H.L. ynhâlden foar útbetellingen oan boeren.
Alle wiken yn ’e seizoentiid stjoere de siedlingtelers meunstersied (1 liter, fan wyt klaversied 1/4 liter). Dy wurde keurd troch in kommisje dy’t bemand wurdt troch Lourens Franses Gerbens en J. Donia.
Wat noch net goed sorteard is – d.w.s. sa goed as alles – wurdt nei it fabryk fan P. de Vries te Ljouwert stjoerd om skjin te meitsjen en dêrnei wer keurd. Yn ’e measte jierren wurdt noch al wat ôfkeurd fanwegen in te heech fochtgehalte.
As siedlingkontroleurs yn ’e provinsje wurde beneamd: Sjoerd Sierks van der Wal, keapman te Minnertsgea – rayon westlik fan ’e Kouweweg ûnder St.-Jabik – en Johannes Symons Pars, nôtkeapman te Ljouwert, foar it oare part.
Yn itselde jier docht bliken dat de lju yn Seelân har net hâlde oan de fêststelde siedlingprizen, dat ôfsoraken wurde dêr net mear makke.

-Lourens Franses Gerbens, sjoch hjirfoar.

-J. Donia, genealogise gegevens wurde noch neisneupt.

-Sjoerd Sierks van der Wal * Minnertsgea 5-12-1861 † Ljouwert 5-10-1953, 91 jier, [] Minnertsgea; keapman te Minnertsgea; sn fan Sierk Franses van der Wal en Jannigje Sjoerds van Loon, koaltsjers te Minnertsgea;
x Barradiel 3-6-1886, 24 en 20 jier, Trijntje Klazes Unema * Minnertsgea 8-7-1865 † dêr 24-3-1936, 80 jier, [] Minnertsgea; by trouwen sûnder berop te Baard, wenjend te Minnertsgea; dr fan Klaas Hessels Unema, timmerman te Minnertsgea, en Corneliske Sikkes Sikkema.

-Johannes Symons Pars, sjoch hjirfoar

By de Coöperatieve Boerenbank (G.W. Koopmans), de Coöperatieve Zuivelbank en de Friesche Bank te Ljouwert wurdt hifke nei de betingsten oangeande banksaken. It docht bliken dat de Coöp Boerenbank it foardielichst is en dy wurdt sadwaande de kassier fan ’e Z.P.C.
Yn oare provinsjes komme ûnderwilens allyksa keuringstsjinsten fan ’e grûn. It Centraal Bureau te Rotterdam stelt út om ien sintraal ferkeapburo op te rjochtsjen. It gefal mei Seelân nûget dêr net ta út, dat de Z.P.C. fielt net wat foar sa’n bining.
Yn ’e earste hjerst komme al klachten yn oangeande froastskea – dat wurdt regele. En ek oer de minne sortearing fan grutte Eigenheimers, mei it sifer 10, fan Klaas Bienses Bierma te St.-Jabik. Op dy Eigenheimers fan Bierma – fan ’e stam Rendert Ypey, mei-selekteard troch direkteur Jabik Wiersma – komt gâns besichtiging. Johannes Bekius sjocht dy perselen ek, mei learlingen fan syn Lânbouwinterskoalle en hy bestelt foar de kursisten en himsels 10 H.L.
Bekius is dus op ’e hichte fan dy sortearing, mar hy seit op ’e kursus dat inerlike wearde haadsaak is. De grutte knollen kinne snijd wurde.

-Klaas Bienses Bierma, sjoch: Het geslacht Bierma VIIu.

Omdat de maitydskeuring fan sied yn Amicitia f 500,00 kostje moat, wurdt it beslút nommen om dy keuring net mear te hâlden.
Yn elke bestjoersgearkomste binne der lange listen mei nammen fan boeren dy’t lid fan ’e Z.P.C. wurde wolle. It tal leden is al útwreide oant boppe de 500. Om net ynienen mei in te grutte mannichte te sitten, sil gjin ekstra propaganda mear makke wurde oangeande mear leden.

Klik foor inhoud >>

9 Johannes Bekius, oansette adjunkt – 1920
Jan Pieters Hoogland freget syn ûntslach as adjunkt-direkteur mei yngong fan 1 maaie 1920 en krijt dat. Hy is beneamd as direkteur fan ’e C.A.F. te Ljouwert. Op in advertinsje foar in opfolger skriuwe twa yngenieurs út Wageningen, en gâns kantoarlju dy’t sa’t it liket mei de waar net op ’e hichte binne. It bestjoer komt mei in foardracht fan trije manlju: E. Dekker te Amsterdam, G. Dortkroon te Waddinxveen en Frederik Tjeerds Schat, keapman en túnker te St.-Anne (sjoch hjirfoar). Schat wurdt beneamd op in salaris fan f 3.500,00 plus f 500,00 libbensfersekingspremy. Schat hâldt de funksje yn berie, want syn frou wol net nei Ljouwert ta te wenjen. Op 7 juny 1920 stjoert er berjocht dat er er baantsje ôfslacht.
It bestjoer nimt no kontakt op mei K. Terpstra te Rie, dy’t as tydlike helpkracht foar de Z.P.C. yn Ljouwert komme sil te wenjen. Terpstra is allinne ree as er adjunkt-direkteur wurdt. Dat wol it bestjoer net. It siket no Ir Verhoeve te Wageningen oan, lykwols sûnder sukses.
Op 2 july komt Johannes Bekius op besite by bestjoer en direksje. Se akkordeare, Bekius wurdt beneamd op itselde salaris as Jan Hoogland: f 4.000,00 plus f 500,00 premy.
It is mei Bekius syn sollisitaasje wûnderbaarlik beteard. Yn april jout er gjin omtinken oan dy betrekking. Hy docht in smeet op de baan fan learaar oan ’e Landbouwwinterschool te Meppel, mei ek in stik of wat lessen oan dy te Emmen. Hy wurdt dêrfoar foardroegen troch de minister op 26 juny. Ut Den Haach freegje se him om ûntslach te nimmen as skoallehaad te Dronryp. Op moandei 28 juny stapt er op ’e fyts nei Menaam en sil er de boargemaster freegje om him dien te jaan. Fuortby Menaam is de keuringskommisje fan ’e Friesche Mij in perseel ierdappels oan it keuren, it binne Hendrik Gerrits Berkenpas, gernier te Menaam, en Gerlof Folkerts van der Zee, bouboer te Dronryp. Se roppe Bekius en freegje at it útkomt dat er út Dronryp fertrekt. As er seit dat soks krekt is, riedt Van der Zee him oan om ris om te sjen nei de funksje fan adjunkt by de Z.P.C. Bekius freget dêr wat op troch, biedt syn ûnslach by boargemaster oan en besprekt de ried fan Van der Zee mei syn frou. Se prate ôf dat er deselde middei nei skoaltiid nei Jabik Wiersma yn Ljouwert sil. Wiersma hat krekt yn ’e krante lêzen dat Bekius lânboulearaar wurde sil. Nei wat redendielen oer en wer, sille se de bestjoersleden Hilarides, Bierma en Sinnema foarlizze hoe’t it lân derhinne leit. Wiersma beleit in bestjoersgearkomste op freed 2 july en dêr wurdt de saak daliks beklonken. Bekius wurdt adjunkt m.y.f. 1 septimber 1920.

It kantoar fan ’e Z.P.C. dat festige wie yn it hearehûs fan bûterkeapman Roelof Dirks Buisman en syn wiif Hillegonda Cornelia Blok Wijbrandi oan ’e Willemskade te Ljouwert, is ûnderwilens ferpleatst nei it Lânbouhûs oan ’e achterkant, Van Swietenstrjitte 4. Dat is in âld hûs, ûnderferhierd oan in organisaasje foar tsiis, mei as direkteur de suveltechnikus Pieter Annes Okkinga, foarsitter fan ’e Centrale Zuivelcommissie, dy’t yn 1923 direkteur fan ’e Koperative Suvelfabryk te Bedum wurdt. Op ’e boppeferdjipping, mei in aparte opgong, hiert de Rykstúnboukonsulint Ir Cornelis Marinus van der Slikke, twa fertrekken. It oare part is foar de Z.P.C.: twa keamers, in keuken en de solder.
It personiel bestiet no út Jabik Wiersma, Johannes Bekius en K. van der Schaaf. Wurkster Jet docht de beide keamers de gong en de keuken, it measte stof lit se lizze.
Utsein wat stuollen en in pear ienfâldige buro’s, in tafel, in flierkleed, in pear spegels (!) en in brânkast, is der in healsliten kochte skriuwmasine mei brede wein, dy’t allinne brûkt wurdt foar it meitsjen fan steaten. It deistich ark stelt oars neat foar as pinne, inket en skriuwpapier, in breed boek mei gâns kolommen – it ‘Reade boek’: om syn reade lijnen -, in krediteure- en kredytboek en in kopyboek mei parse.
Brieven wurde allinne skreaun mei kopiearinkt. Yn ’e neimiddei, tsjin slutingstiid, komme alle epistels dy’t dy dei makke binne yn it kopyboek. Elke brief komt ûnder in trochsichtich fel papier dat mei in rôle en wetter wiet makke wurdt. At alle korrespondinsje yn it boek syn plak krigen hat, komt dat ûnder de pers en wurdt it fochtige papier der daliks wer ôfhelle. De kopy stiet dan kreas op de trochsichtige bôge. Dêrnei wurde de brieven yn sluven skood. Achteryn it boek is in alfabetise klapper, mei alle adressen en de sidenûmers dêr’t de ôfskriften te finen binne.
De Z.P.C. kin alles keapje sûnder dêr jild foar te lienen. De rom f 13.000,00, dy’t de reserve is fan it Bureau, wurdt skonken oan ’e Z.P.C. It ‘bedriuwskapitaal’ wurdt foarme troch de produkten dy’4 as regel fjirtjin dagen nei levering betelle wurde troch in foarskot. Oer de grutte fan dat foarskot wurdt yn it begjin gauris yn it bestjoer ûnderhannele. In part fan it bestjoer wol it leafst in beskaat bedrach per ienheid ynhâlde, om dêrmei de kosten te beteljen. De mearderheid fynt dat in te ûnsekere basis. Foarút kin immen noait besjen oft alle produkten dy’t levere wurde yn ’e ferkeap komme, en sa àl, foar hokke priis. By eintsjebeslút wurdt bepaald dat de foarskotpriis sa wêze sil, dat alle waar dy’t levere wurdt per klasse en sortearing mei deselde priis betelle wurde sil, ek al moat in part op ’t lêst foar feefoer ferkocht wurde. Yn ’e praktyk foldocht dit sa goed, dat it proses lang sa bliuwt.

De setierdappels wurde troch de keuringstsjinst fan ’e Friesch Mij keurd mei de sifers 10, 9 en 8. De perselen dy’t in 10 wurdich binne, wurde meardere kearen keurd troch in spesjale kommisje, dêr’t ûnder oaren yn sitte Ir Jacob Dorst, Jabik Wiersma, Pieter Jans Koopmans, ierdappelkweker te Seisbierrum, en Jan Gosses Terpstra, ierdappelkweker te Menaam.

-Pieter Jans Koopmans * Winaam 26-6-1874 † Seisbierrum 3-4-1909, 34 jier; bouboer en ierdappelkweker te Seisbierrum; sn fan Jan Pieters Koopmans en Ytje Gerlofs Terpstra, bouboeren te Winaam;
x Barradiel 9-4-1896, 21 en 23 jier, Saakje Anes Jukema * Seisbierrum 30-8-1872 † Skingen 26-6-1925, 52 jier; by trouwen sûnder berop te Menaam; as widdo fan har earste man wennet se te Frjenstjer, ferhuzet dêrwei op 15-12-1919 nei Skingen; dr fan Ane Jelles Jukema en Jetske Pieters Anema, bouboeren te Seisbierrum en Menaam.
Sjoch: Genealogy Zijlstra – Anema VII.11.
Saakje x 2 Frjentsjer 29-10-1919, 45 en 47 jier, Sybe Botes Houtsma * Easterbierrum 26-1-1874 † Skingen 6-2-1926; by syn earste boask arbeider te Easterbierrum, yn 1897 dêr fisker, yn 1898, 1901 dêr wer arbeider, letter dêr bouboer, sûnt 1-6-1917 idem te Skingen; sn fan Bote Sybes Houtsma, yn 1868, ’74 timmerfeint te Easterbierrum, dêr letter gernier, en Jantje Melles Stellingwerf;
Sybe x 1 Barradiel 23-5-1896, 22 en 20 jier, Wytske Johannes Herrema * Tsjummearum 3-7-1875 † Easterbierrum 14-8-1908, 33 jier; by trouwen faam te Easterbierrum; dr fan Johannes Gerrits Herrema, arbeider te Easterbierrum, en Sieuwke Tjerks Post.

-Jan Gosses Terpstra, sjoch hjirfoar.

Wiersma selekteart in soad by syn skoansoan Rindert Ypey te Ferwert. De Eigenheimers fan dat bedriuw wurde troch him yn ’t oanbegjin gauris goekeurd. Yn it earste jier wurdt bepaald dat de Eigenheimers dy’t in 10 fertsjinje allinne yn Fryslân ferkocht wurde meie om de kwaliteit fan dy ierdappel sa heech mooglik te krijen en te behâlden. Dat noasket guon ôfnimmers yn Súd-Hollân en Seelân mar min. Under dy maatregel falle net de Eigenheimers foar de saneamde fêste ôfnimmers, lykas dy fan Pieter Watzes Bierma te Aldsyl, dy’t noch hyltyd nei Strijen gean.
Yn 1920 wurdt lykwols tastimming jûn om de grutte Eigenheimers 10 ek nei oare provinsjes te ferkeapjen. Yn ’e notulen fan 2 july 1920 stiet: Voor het herstel van onze goede naam is dit noodzakelijk.

De ferkeapprizen fan ’e setters wurde yn july fan dat jier fêststeld yn twa groepen:
1 Eigenheimer, Bravo en Blauwen.
2 Readstar (Rode Star) en De Wet.De 70 kilo, fan groep 1:
poaters 32/42 en 28/32, sifer 9 f 10,50
poaters idem, sifer 8 f 8,50
grutte knollen, sifer 10 f 9,50
grutte knollen, sifer 9 f 8,00
Trijelingen 42/46 sifer 9 f 8,50
De 70 kilo, fan groep 2:
poaters 32/42 en 28/32, sifer 6 f 7,00
poaters, idem, sifer 8 f 6,00
poaters 32/42, sifer 10, alle soarten f 12,00.
It foarnaamste ras is de Eigenheimer. De grutste ôfnimmer fan ’e lytste maten is de Coöperatieve Landbouwvereeniging te Vroomshoop, mei as direkteur F. Staarman, Dy setters binne ornearre foar de oanmakke feangrûn. Yn 1920 wurdt dêr om 6.000 H.L. frege, mar om oare klanten ek te hâlden, wurdt 3.000 levere.
Fan ’e risping oer 1921 wurdt levere: 66.059 H.L. poaters en 43.896 kg sied; it jier dêrfoar 38.540 H.L. en 54.840 kg.

By de Friesche Mij komme klachten yn oer Ir Jacobus Dorst as dy by tafal ris behindere is om de foarkeuringsdei fan it K.I.Z. by te wenjen. Dorst is konsulint foar planteferedeling by de Friesche Mij en tagelyk direkteur fan it kweekproeffjild fan ’e Friesche Mij te Ingelum. Dat proeffjild wurdt yn 1920 oprjochte en is it jier dêrnei yn bedriuw.
It doel is twadderlei:
1 it kweken fan nije rassen fan lânbougewassen, te witten: ierdappels, flaaks, grutte beane en wite klaver, en
2 it bestudearen fan dy nije rassen.
De Z.P.C. stekt dêr alle jierren f 800,00 yn. In soad Z.P.C.-ers beskôgje Dorst sadwaande ek as har amtner. Dat Dorst hat twa petten op.

In oare kwestje dy’t faak op ’t aljemint komt, is de oansluting fan ’e keuringstsjinst fan ’e Friesche Mij by it Centraal Comité (C.C.), it orgaan fan alle keuringstsjinsten fan lânbouorganisaasje yn Nederlân. By de oprjochting fan it Centraal Comité yn Wageningen wiist de foarsitter fan ’e Friesche Mij, Theo van Welderen Rengers, derop dat ‘goedkeurd’ yn alle parten fan Nederlân net deselde betsjutting hawwe kin. Der bestiet in te grut natuerlik ferskil: nerges bloeie bettere setters as op de Fryske klaai; alderbêste siedweet wurdt yn Seelân wûn, mar út Fryslân komt allinne mar bêste siedweet út Harnzer omkriten.
Z.P.C.-direkteur Wiersma is yn ’e praktyk al yn ’e kunde kommen mei it Centraal Comité, ûnder oaren by it ynstjoeren fan meunsters foar in útstalling te Lille. Hy fielt neat foar gearwurking mei it C.C. Foarsitter Lammert Hilarides is bang dat by ôfskieding fan it C.C. der in rykskeuring komme sil. In reorganisaasje fan it Centraal Comitè kin net útbliuwe.

Klik foor inhoud >>

10 Nei de Earste Wrâldoarloch
Yn ’e earste jierren nei de Earste Wrâldoarloch is de útfier fan setierdappels ferbean. Allinne betide ierappels, lykas mûzen, en goedkeurde poaters, meie útfierd wurde. Dat hat ta gefolch dat útfier ûntstiet fan grutte ierappels – mei it sifer 8, 9 of 10 – fan goedkeurde fjilden. De leden fan ’e Z.P.C. soenen achterstean by net-leden as se net oan de eksporteurs en hannelers leverje kinne. It beslút wurdt nommen dat foar de kontrôle dan 25 sinten de 70 kilo betelle wurde moat. De keaplju jouwe oan ’e direkteur fan ’e Z.P.C. op hoefolle se kocht en ôflevere hawwe fan leden fan Z.P.C.-leden. Dy mannichten wurde dan by de omset fan ’e Z.P.C. opteld.
Yn 1922 wurdt de eksport nei België fan goedkeurde ierdappels allinne fan ’e klaai tastien op konsinten. Dy konsinten wurde ôfjûn troch de oanbelangjende keuringstsjinst. By de Z.P.C. soe de direkteur dat dwaan kinne. As foarsitter Lammert Hilarides, dy’t ek foarsitter is fan ‘Westergo’, de koperative ferkeapferiening foar konsumpsjeierappels, fiif konsinten foar syn ierdappels opfreget – te leverjen troch ‘Westergo’ – docht bliken dat der in earnstich misferstân opspilet tusken him en direkteur Jabik Wiersma. Dat misbegryp rint heech op en fertroebelet de ferhâlding tusken foarsitter en direkteur tige.
Wiersma lit adjunkt-direkteur Johannes Bekius de keapkontrakten sjen dy’t elke besteller fan sied en setters tastjoerd krije om te ûndertekenjen. Dêr stiet ûnder oaren yn dat de Z.P.C. it rjocht hat om minder te leverjen as rûsd wie as de foerried lytser is troch ûngeunstich waar, sykte of it foarser groeien fan ’e ierdappels. Fierders wurdt dêryn betongen dat de keapers de 70 kilo 5 sinten betelje foar tou en lead. De levering giet yn sekken dy’t de keaper betellet, mits er sels sekken foarút stjoert om te fullen. It ferstjoeren yn ’t skip mei ek los gebeure.

Yn septimber fan 1920 is op ’t kantoar noch net in soad te ferstriken. De algemiene gearkomste hat al west yn july. It ledetal is noch ûnder de 500. Neiwurk fan ’e foarige risping hat net folle om ’e hakken. De leden stjoere de formulieren op dêr’t se in rûzing yn oanjouwe fan wat sy tinke dat se leverje kinne yn de frege sortearingen. Neffens dy skattingen meitsje de direkteur en de adjunkt-direkteur op hoefolle elke teler yn elk skip of yn elke wein fan elk ras, sifer en sortearing leverje moat. Dat komt krekt út mei de mannichten dy’t opjûn binne – útsein wat reserve – is de bedoeling. Yn ’e praktyk docht al gau bliken dat de ferladingen oars gearstald wurde as de ferladers op papier taskikt is. Dejinge mei de measte ûnderfining ûnder har, Frits Schat, ljochtet de adjunktdirekteur op dy syn fersyk yn dat er him amper hâldt oan wat him foar elke lading sa presys foarskreaun is. It docht bliken dat de rûsde mannichten faak heel oars útkomme. Benammen by de lytse sortearingen moatte neffens de papieren soms wol tsien ferbouwers in ien wein leverje; yn in skip meastentiids noch mear. As de ferladers har hâlde soenen oan de foarskreaune leveransiers, dan soe elk skip of elke wein net earder laden wurde kinne as de lêste teler mei it sortearen klear is en de kontroleur dy partij goedkeurd hat.
Wiersma dy’t yn alles tige sekuer is, wol syn skriftlike oanwizingen net farre litte. Wat dat oanbelanget giet er te fier, mar krektens yn kontrôle, boekhâlding en easken fan kwaliteit binne trouwens in learing by útstek foar de nijbakken adjunkt-direkteur Bekius en de ûnbedreaune boekhâlder Van der Schaaf, dy’t syn earste oplieding yn de ‘tsiis’ te Akkrum opdie en noch mar sa koart mei setters en sied besteld is.
De earste frachten gean nei de Súd-Hollânse eilannen, Seelân en west Noard-Brabân. Yn dikke balen fan 70 kilo it stik komme de ierdappels yn it skip of yn ’e Stânfriesboat en wurde se yn Rotterdam oerladen. It giet hast inkeld en allinne om Eigenheimers dy’t yn ’t begjin fan july op ’e Fryske ierdappelfjilden troch de keapers útsocht binne. De wichtichste leveransiers binne yn ’t begjin de bouboeren en ierdappelkwekers:
Rendert Anne Ypey, bouboer en ierdappelkweker te Ferwert, sjoch hjirfoar
Thomas Foppes Dijkstra, bouboer en ierdappelkweker op Grut Alsert te Bitgummole, sjoch Genealogy Dijkstra (Bitgum) VI.1
Ruurd Dirks Jensma, te Minnertsgea
Klaas Bienses Bierma, te St.-Jabik, sjoch: Het geslacht Bierma VIIu
Arjen Martens Hoekstra, te St.-Jabik
Gerlof Folkerts van der Zee, te Dronryp
Minne Goffes Jensma, te St.-Jabik
Pieter Watzes Bierma, te St.-Jabik, sjoch: Het geslacht Bierma VIIIa
Sybe Reins Faber, te Minnertsgea
Gebroeders Tuininga, te Bitgum.

-Ruurd Dirks Jensma * Minnertsgea 16-12-1868 † Ljouwert 4-4-1959, 90 jier; bouboer en ierdappelkweker te Minnertsgea; sn fan Dirk Gosses Jensma en Riemke Ruurds Visser, bouboeren te Minnertsgea;
x Barradiel 8-7-1893, 24 en 21 jier, neef en nicht, Grietje Klazes Jensma * Hallum 26-10-1871 † Frjentsjer 21-1-1934, 62 jier; by trouwen sûnder berop te Froubuorren; dr fan Klaas Gosses Jensma en Renske Jans Bosch, bouboeren te Hallum en Froubuorren.

-Arjen Martens Hoekstra * St.-Jabik 15-12-1878 † dêr 4-7-1953, 74 jaar; GT; bij syn trouwen en nag in 1905 erbaaier te St.-Jabik (huusnrs 174a, 98, 168a, 55a, 90, 343); in 1912 dêr koopman; later dêr gernier en bouboer; in 1936 dêr sonder beroep, mooglik geeft Erryn ’m dan helendal an ’t eerpelkweken; sn fan Marten Pieters Dijkstra, (earst NH, later GT), erbaaier te St.-Jabik (huusnrs 58, 72, 99a, 156, 5, 10a, 148, 224), en Trijntje Arjens Noordbeek;
x ’t Bildt 8-5-1902, 23 en 22 jaar, Jetske Pieters Dijkstra * St.-Jabik 1880 † dêr 25-5-1952, 75 jaar; GT; dr fan Pieter Aarts Dijkstra, erbaaier te St.-Jabik, en Reinskje Douwes Hildama.

-Gerlof Folkerts van der Zee * Dronryp 5-4-1883 † dêr 29-1-1952, 68 jier; sn fan Folkert Ulriks van der Zee en Antje Gerlofs Terpstra, bouboeren te Dronryp;
x Frjentsjerteradiel 10-5-1905, 22 en 24 jier, Atje Jans Roorda * Dronryp 26-4-1881 † Ljouwert 10-2-1958, 76 jier; by trouwen sûnder berop te Seisbierrum, wenjend te Doanjum; dr fan Jan Hessels Roorda en Hinke Hermanus Outs Bakker, bouboeren te Doanjum.

-Minne Goffes Jensma * St.-Anne 6-3-1891 † Luwt 7-5-1977, 86 jaar; bouboer en eerpelkweker te St.-Anne; sn fan Goffe Gosses Jensma en Ytje Minnes de Vries, bouboeren te St.-Anne;
x ’t Bildt 11-6-1914, baide 23 jaar, Ytje Haitzes Engga * St-Jabik 2-2-1891 † Luwt 7-4-1970, 79 jaar; bij trouwen sonder beroep te Finkum; dr fan Haitze Foekes Engga, bij syn trouwen in 1890 bouboer te Tsjummarum, en Baukje Reinders van der Laan, bouboeren te St.-Jabik en Finkum.

–Sybe Reins Faber * Minnertsgea 8-3-1893 † Ljouwert 5-7-1968, 75 jier; gernier en ierappelkweker te Minnertsgea; sn fan Rein Sybes Faber, arbeider, letter gernier te Minnertsgea, en Gepje Arjens Keizer;
x 1 Barradiel 10-6-1916, 23 en 28 jier, Geertje Jacobus Zwart * Minnertsgea 9-9-1887 † dêr 2-1-1950, 62 jier; by trouwen sûnder berop te Minnertsgea; dr fan Jacobus Sjoerds Zwart, skipper te Minnertsgea, en Grietje Geerts Bevy;
x 2 Fetje Johannes Greevelink * Sint Jansgea 17-1-1905 † 5-5-1974; by earste houlik sûnder berop te Boksum; dr fan Johannes Hendriks Greevelink en Neeltje Gerrits van der Leij, greidboeren te Rotsterhaule, Sint Jansgea en Deinum;
Fetje x 1 Menameradiel 28-5-1930, 26 en 27 jier, Bote Botes Jukema * Easterbierrum 23-5-1904 † Seisbierrum 25-12-1949, 45 jier; bouboer te Seisbierrum; sn fan Bote Anes Jukema, by syn trouwen yn 1887 bouboer te Easterbierrum, wenjend te Seisbierrum, sûnt keapman te Easterbierrum, en Pieterje Martens Herrema.

-Gebroeders Tuininga, bern fan Lumes Jacobs Tuininga, keapman en gernier te Bitgum, en Jacobje Wigles Westra.
-Jacob Lumes Tuininga * Bitgum 11-3-1871 † dêr 6-5-1949, 80 jier, [] Bitgum; keapman, gernier en ierdappelkweker te Bitgum;
x Menameradiel 29-5-1902, 31 en 29 jier, houlik ûntbûn by fûnis Arrondissemintsrjochtbank Ljouwert 16-10-1902, Jitske Jans Bierma.
Sjoch: Het geslacht Bierma VIIm.2.
-Wybren Lumes Tuininga * Bitgum 26-7-1888 † 2-6-1946, 57 jier, [] Bitgum; gernier en ierdappelkweker te Bitgum.
Jabik en Wybren fiere de húshâlding mei har ongetroude suster Wybrigje Lumes Tuininga * Bitgum 7-1-1887 † dêr 13-5-1977, 90 jier, [] Bitgum.

Sied fan weet wurdt foar de leden oankocht yn Súd-Hollân of Seelân, it wurdt Wilhelminaweet neamd en rillegau dêrnei Julianaweet. Dy weet wurdt yn plombearde sekken oanfierd nei de faktorij fan Dirk de Vries te Ljouwert, by de saneamde Kippeloop. As parten fan H.L. , 80 kilo, levere wurde moat, komme dy lytsere mannichten yn oare sekken en wurde dy mei it merk fan ’e Friesche Mij plombeard. Dêr komt in inkelde kear kommentaar op. Mar in plombearing fan ’e Hollandsche- of Zeeuwsche Maatschappij van Landbouw is yn Ljouwert fansels net foarhannen.

Yn dat fabryk fan De Vries wurdt it sied, foar safier’t dat op meunster foarriedich goedkard is, skjinmakke op frij ienfâldige masjines. It koartsjen fan hjouwer gebeurt dêr net, allinne it waaierjen en seven. Dat wurdt ek dien mei it belangrykste sied, it witeblomlynsied. It opskjinjen fan wyt klaversied is faak dreech. By De Vries is in âlde arbeider dy’t de onkrûdsiedsjes, stikjes klaai en sa, op ien plak op ’e souwe (seef) dy’t er mei de hân draaiende hâldt, byinoar swilet en fuort docht. It sied dat klear is, komt yn sekken en dy wurde plombeard troch de tange mei in stikje lead dêr’t it hannelsmerk fan ’e Friesche Mij yn stiet. Wiersma docht dat, mar meast wurdt dat oerlitten oan Bekius, soms mei help fan Van der Schaaf. Mear personiel is der net yn Ljouwert. Foarôf binne meunsters út wat sekken lutsen en yn it kantoar op in spesjale meunstertafel beoardiele, meastentiids troch de direkteur allinne.
Alle freedtemoarns om healwei njoggenen komme Lou Gerbens fan Menaam en L. Donia en al gau ek ingeniuer Drost yn ’e seizoentiid op kantoar om op ’e meunstertafel de meunsters fan nôt en sied, dat troch de telers ynstjoerd is, mei Wiersma en Bekius te beoardieljen. Benammen it fochtgehalte, de tast, wurdt sekuer hifke. En by it witeklaversied it onkrûdsied, de saneamde ierdbeikes.

Klik foor inhoud >>

11 Earste bûtenlânske reis: mei eigen eagen sjen – 1921
Yn ’e hjerst fan 1920 wurde de earste trije wagons Eigenheimersetters folladen foar ferkeap yn Nederlân en ien wagon giet nei België.
Oer it hjouwersied komt in klacht binnen: der sitte tefolle lytse kerltsjes yn en se binne te puntich. Brieven gean oer en wer, mar der komt gjin oplossing en betelle wurdt derfansels ek net.Bekius stelt foar om de keaper fan ’e hjouwer yn Terout op te sykjen. Trije wagons setters binne likemnin betelle, de earste útfier nei it bûtenlân, te witten België.
Wiersma fielt net folle foar sa’n kostebere reis, helendal nei België. Hy komt by tafal Feenstra tsjin, de direkteur fan ’e ierdappelkoöperaasje Westergoa. Dy sil foar ytierdappels nei België, ûnder oaren nei de Belgische Boerenbond te Leuven. At dy no tagelyk foar de Z.P.C. giet, sille de kosten foar beide partijen tafalle. Feenstra is nei in pear dagen al werom. Foar de setters fan ’e Z.P.C. koe er neat bedije, dy binne te djoer. Letter docht bliken dat er sels wol poaters oan de Boerenbond ferkocht hat: Reade Star, yn in wein byladen mei grutte Eigenheimers.
Mei nei oanlieding dêrfan stelt Bekius Wiersma op ’e nij út om sels nei België ta.
‘Asto sa graach in reis nei België meitsje wolst, foarút dan mar,.’ opperet Wiersma.
‘Nee, dêr giet it net om. En midden yn ’e winter is der ek nochris neat oan. Mar it is noarich!’

En sa wurdt yn jannewaris fan 1921 de earste bûtenlânske Z.P.C.-reis makke. Earst nei Swolle om op it Belgyske Konsulaat in fisum te krijen. Op in sneontemoarn rjochting Aalst. Suys sil Bekius de sneintemoarns ôfhelje yn hotel De Hertog van Brabant, lyk foaroer it stasjon. Se prate ôf dat se op ’e fyts sille! Suys hiert ien foar Bekius. Hy komt om njoggen oanfytsen op syn eigen twatsjiller. Mar earst sille se in hertfersterking ha: ‘Een druppelken uit De Dender.’ mar it skinken fan distilleard is by de Wet ferbean. Foar de taapkast wurdt in lûk yn ’e flier optild en dêr streamt sawier in ier fan Den Dender.
Foardat de reis nei Moors en de Meijere giet, sille se earst noch op besite by freonen fan Suys yn Aalst. Dy wenje allegearre yn estiments en ek dêr rinne fertakkingen fan Den Dender. Foar geheelonthâlder Bekius is dat in apart stik fan saken dwaan op dizze earste hannelsreis yn ’t bûtenlân: hy moat aloan betinke hoe’t er him mei goed fatsoen oan wat oars laavje kin as wat minder sterks.
Mar einliks wurdt de tocht mei-inoar oan nei Moorsel, nei Josef Podevijn. Podevijn hat syn wagon poaters jit net betelle. Syn setters ha froastskea. Dat is te sjen. Mar it is te bewizen dat dit yn syn eigen opslach kommen is, dat is net-ferwaarme keamer mei net-blindearde finsters neist de jachtweide. Ek hjirre berint Suys de bewende Belgyske wei: Podevijn sil betelje, mei in beheinde koarting. ’t Komt yn oarder.
Dan is it middei. Ite! By Suys thús yn syn salon, mei útsicht op in binnenplak, omheind troch hege muorren dêr’t Suys syn skilderstalinten en skoalmastersskilderskeunsten op te skôgjen binne yn eksoatyske fiergesichten mei palmgerûs.
It is in skoander miel. It wurdt fersoarge troch in frommis al wat op jierren, net sa himmel sa te sjen. Se wurdt net foarsteld, se sit net mei oan tafel, se betsjinnet allinne mar, swijend. Letter docht bliken dat it Madame Suys is.
Nei ’t iten in kopke pikswarte kofje Hearlik, ja. Want it is neffens Suys: Zo eet als de el, zo zwart als de duivel en zo zoet als een engel.’
Yn ’e neimiddei wurdt wat omfytst yn ’e kontreien en giet it de jûns wer op de Hertog van Brabant oan.
De moandeis en de dagen dêrnei giet de reis per trein nei Torout yn West-Flaanderen, foar de hjouwer. It skeel komt út ’e wei. Dan nei ben van der Hagen yn Hofstede. Gjin klachten, mar it beteljen kin net better as letter: de setters binne noch net ferkocht. Neat oan te dwaan. It beteljen komt yn ’e es, mar de klant wurdt net wer betsjinne.
Better giet it yn Dendermonde, by de sekretaresse fan it Boerengilde. Sy wennet mei har broer, in izerhanneler waans hûs sûnt de oarloch noch yn pûn leit, lykas trouwens de hele strjitte. Se bivakkeare yn in needwente achteryn ’e tún. Dêr bewarje se it jild dat betelle is troch heel wat lytse boeren en túnders út de omkrite, foar de Z.P.C.-poaters. Dy foelen bêst yn ’e smaak. De komst fan ’e Z.P.C.-er wurdt mei freugde begroete, want no kinne se fan dat jild ôfkomme. De biljetten fan 1, 2 en 5 francs, wurde oerhevele út twa sigarekistkes yn papieren meunstersekjes en nei in kopke kofje mei wat derby nei de bank brocht en hânsum oermakke nei Ljouwert.
Op nei Leuven. Nei pastoar Raymakers, dy’t de lieding hat oer de Belgische Boerenbond, of leaver sein, de Hoveniersbond. In alderaardichste man, dy’t graach mei de Z.P.C. oparbeidzje wol. Hy sil út syn behindich kantoarke wei swiid propaganda meitsje by syn leden foar it goedkeurde poatguod. Krugers – de Belgyske namme foar Eigenheimers – is it meast fraach nei. It soe in goed ding wêze as de direkteur fan ’e Z.P.C. sels komme soe om in lêzing oer de keuring te hâlden, is Raymakers fan betinken. Dat docht fertuten. Wiersma wurdt oertsjûge fan it nut fan ’n ûndernimming en in pear moanne letter reizget er nei België ôf.
Yn ’e simmer fan 1921 wurde yn België by 81 boeregilden demonstraasjefjilden oanlein. Yn dyselde simmer komt in belangrike deputaasje fan ’e Frânske Spoarweimaatskippij Paris-Lyon-Méditerrannée yn Fryslân om yn ’e kunde te kommen mei de ierdappelseleksje. Dy fynpriuwers stean ûnder lieding fgan in Lânboukundich ingenieur út Rodez.
Op foarstel fan Dorst wurdt dy kommisje in wagon mei setters – Eigenheimers en Reade Star – oanbean tsjin redusearde prizen. Foar deselde wein bi edt de Friesche Organisatie van Veilingen in partij poaters oan fan it ras Eersteling.

Yn it begjin fan ’e simmer fan 1922 reizget Bekius nei Súd-Frankryk om dy setters op it fjild te skôgjen. Se steane yn ’e omkriten fan Lyon, Avignon en Rodez. De perselen yn Villefrance-sur-Saône stean der it bêste foar. Dy setters tiere op it bûten fan ’e auto- en sproeimasinefabrikant Vermorel. Dy hat in skat fan in bibleteek, benammen op lânboukundich mêd. Op syn fersyk krijt er ûnderskate brosjueres út Wageningen oer plantesykten, ierdappelselseleksje en sa tastjoerd.
Op alle fjilden binne de proefnimmers fan oardiel dat ien ras útblinkt: de Eersteling. De hânsume groei en de kreaze knolfoarm nimt alleman foar him yn. Der Eigenheimer kin der noch op troch, mar foar de Reade Star is de animo fuortsakke.
Bekius leit Wiersma foar – en letter it bestjoer allyksa – oft it net goed wêze soe dat de Z.P.C. setters fan in betiid ras as de Eersteling leveret, dêr soe yn Frankryk wis en seker in merk foar wêze. Wiersma is dêr poer op tsjin: De Eersteling is te swak tsjin sykte en ek tsjin gefaren by ferfier. At wy dêr oan begjinne, komme der grutte ferliezen. De levering fan ’e Eersteling is foarearst fan ’e baan.

Mei de ferkeap fan setters oan ’e Belgische Boerenbond te Leuven rint it poerbêst. Mûnling is ôfpraat dat de Z.P.C. yn België allinne leveret fia dy Bond, wylst dy setters út Nederlân inkeld en allinne fan ’e Z.P.C. keapje sil.
Pastoar Raymakers wurdt no bystien troch in jonge lânboukundich yngenieur. Yn ’e simmer fan 1922 komme fjirtich boeren, leden fan ’e Belgische Boerenbond, yn Fryslân om de seleksjefjilden te besjen. de dei dêrnei wurdt har in boattocht oer de Fryske marren oanbean. In fiskwedstryd op in greide by Grou is fermaaklik, benammen by har dy’t noch noait in angel yn ’e hân hân ha.

Klik foor inhoud >>

12 Massaseleksje of stamseleksje
Oer de wize fan selektearen wurdt ferskillend tocht. Yn it bestjoer fan ’e Z.P.V. is benammen Pieter Watzes Bierma foar massaseleksje. Hy hat datoangeande tsien jier ûnderfing en kin yn 1922 bôgje op prachtige gewassen, heech wurdeard troch syn ôfnimmers yn Strijen.
Direkteur Wiersma is foarstanner fan stamseleksje, hy hat Dorst oan syn kant. Se wize op ’e foarútgong by stamselekteurs lykas Jan Goasses Terpstra te Menaam, Rindert Annes Ypey te Ferwert en Sjoerd Rintsjes Sipma te Ingwierrum. It beslút wurdt nommen om proeffjilden oan te lizzen mei poaters fan beide soarten fan seleksje. Dêr wurdt Pyt Bierma neigeraden ek oertsjûge fan it nut fan stamseleksje.

-Sjoerd Rintjes Sipma * Nes, Westdongeradiel, 10-5-1896 † 1992, [] Ingwierrum; bouboer en ierdappelkweker te Ingwierrum, Oastdongeradiel; warber yn de Jongfryske Mienskip; redakteur De Pompeblêdden, tydskrift foar ûnderwiis en Fryske stúdzje; skriuwe fan û.o. Op ‘e sneup troch Eastdongeradiel, 1961; sn fan Rintje Sjoerds Sipma, bouboer, by syn trouwen yn 1895 te Nes, yn 1901 te Ljussens, yn 1908 te Ingwierrum, en Grietje Ymus Sevenster, bouboerinne;
x Kollumerlân 17–5-1922, 26 en 25 jier, skieding Arrondissemintsrjochtbank Ljouwert 1-10-1925, Willemke Vries * Kollum 27-3-1897 † 20-7-1986, 89 jier, [] Kollum; by trouwen sûnder berop te Kollum; dr fan Oebele Ritskes Vries en Emke Jakobs van der Ploeg, boeren te Kollum.

Klik foor inhoud >>

13 Trochsetter Wiersma siik fan setters
Yn ’e hjerst fan 1921 docht bliken dat guon soarten setters yn mannichte tige tsjinfalle. It sterkst komt dat út by de Bravo-poaters, dêr’t in soad fan ferkocht is nei de IJ-polders en de Houtrakpolders. De ferlaadopdrachten oan de kontroleurs moatte bysteld wurde. Wiersma docht alle war om út dy sweirrichheden te reitsjen. Dat slagget him net. Yn ’t begjin fan novimber fynt Bekius him op in moarn yn syn kantoar, wanhopich mei de opjeften fan de werkelike hoemannichten poaters by de telers foar him útstrutsen.
Hy seit dat hy der nachts net mear fan sliept. Hy is sa ynein, hy kin gjin brief mear op papier krije.
Bekius stelt Wiersma foar dat hy der even in hoartsje tuskenút giet. Wiersma nimt dat oan. Mei in goekunde giet er te jeien op Skiermuontseach. Nei in pear wike komt er werom, justjes opbettere; mar al gau giet er wer wat langer nei Skier. Underwilens nimt er it beslút om in útstel oan it bestjoer te dwaan, hy skriuwt op 21 novimber 1921 ûnder oaren dat er de oanwaaksende útwreiding fan it ledetal en it oanboazjende wurk dêrmei anneks betiden net mear oankin. Hy stelt foar om Bekius oan te stellen as direkteur mei yngong fan Alde Maaie 1922. Hy wol dan graach as adviseur of delegearde of soksawat de direksje bystean. Hy soe syn fêst salaris hâlde en Bekius soe dan boppe syn tsjintwurdige fertsjinste de omsetprovyzje krije.
It bestjoer giet dêr net mei akkoart en skriuwt dat wannear’t Wiersma omreden fan sûnens syn betrekking net folslein waarnimme kin, hy syn funksje ta beskikking stelle sille moat fan it bestjoer. It bestjoer kin dan yn berie nimme hoe’t de direksje fan ’e Z.P.C. dan fierder regele wurde moat.
Dat wol Wiersma net oannimme. Van der Meij en Bierme stelle út om de saken dan mar geande te hâlden lykas yn ’e hjerst: Wiersma mear algemien tafersjoch, Bekius it praktyske wurk, mar ûnder ferantwurding fan Wiersma. Oer it salaris soenen Wiersma en Bekius it iens wurde moatte. Dat gebeurt: Wiersma sil f 2.000,00 fan syn honorarium yn ’t jier falle litte om dat by Bekius sines te foegjen.
Ien fan ’e saken dy’t Wiersma him slim neinimt, is de hannelwize fan in Z.P.C.-lid te Dronryp. Dêr hat kontroleur Gerbens it dreech mei. Setters dy’t dat lid oersorteare moat wurde allinne boppe-yn de sek wat better sorteard en de hele partij komt dan yn in donkere hoeke fan ’e skuorr. Doe’t dit lid noch bouboer wie te Skingen, hie er blaubloeiende flaaksplanten net út syn fjild helle, mar de blommen ôfknipt. Bekius fûn yn in perseel Eigenheimers iepen plakken dêr’t it ierappellof ôflutsen wie en de setters noch yn ’e grûn sieten. Karmasters betrapen him op in ferkearde oantsjutting fan wêr’t er syn poaters wei hie.
Saken dy’t de keuringstsjinst it measte oangean, wurde op it Z.P.C.-kantoar mei dit lid behannele, net sa noflik. Dit lid wynt foar earnstige maatregels wei troch as lid te betankjen.
Yn ’e simmer fan 1921 hie it eins al drok west mei fjildbesichtigingen. Der binne te min begelieders foar de besikers. Wiersma stelt út om ien te sykjen dy’t mei de praktyk fan setterbou en ferlading en sa op ’e hichte is of komme kin en yn ’e drokte by de boekhâlding helpt. Bekius neamt de namme fan syn jingste broer dy’t yn ’e túnbou oanslach hat mei in boekhâlddiploma yn ’e bûse. En fierders wol er neat sizze ta oanrikkommandaasje, dat moatte Wiersma en bestjoer mar útsykje. Dy dogge dat en yn ’e bestjoersgearkomste fan 9 septimber 1921 wurdt Hendericus Bekius as kantoarfeint oannommen; hy is letter adjunkt-drekteur.

Yn ’e selde tiid wurdt ek in jongste kantoarfeint oansteld. Dy foldocht net, syn betrouberens wurdt betwifele. Ien gefal is earnstich en sil hjir memoreard wurde, omdat it tagelyk ljocht skine lit op ’e wurkwize fan ’e Z.P.C. Yn ’e tiid fan it ferstjoeren fan ’e poaters is Van der Schaaf fan ’e woansdeis ôf besteld mei it útrekkenjen hokker bedraggen oan ’e leden útbetelle wurde moatte foar levere setters en sied. It krediteureboek moat dêrfoar bywurke wêze. As dan tongersdeitemoarns bekend is hok bedrach yn totaal de freeds útkeard wurde sil, wurdt oan Koopmans fan ’e Coöp Boerelienbank meidield hoefolle jild de Z.P.C. noarich hat. De nije kantoarfeint giet dan tsjin tolven nei de bank om dy sinten op te heljen. Meastentiids binne dat bedraggen fan 30 oant 40.000,00 gûne. Op in kear kear is it gâns mear, sa’n 100.000,00. Koopmans hat dy pekunia net yn ’e kas. Hy hellet dat fan ’e Rotterdamsche bank en komt mei dy hûndertûzen gûne yn lytse bankbiljetten yn in learen portefeuille op it kantoar. De sinten komme yn ’e brânkast, want it is tolve oere.
De middeis wurdt neiteld. In biljet fan 60 gûne is poater. Koopmans hat it sels teld. Syn dochter hat it foarteld krigen by de Rotterdamsche Bank. De kantoarfeint mient dat it biljet yn ’e feart waaid wêze kin doe’t er foar de brêge te wachtsjen stie. By ûndersyk docht bliken dat de jonge yn syn kosthûs achterop rekke is mei it beteljen fan syn kostjild. Op ’e selde dei hat er dy rekken foldien mei in biljet fan f 60,00. De jonge hat noch mear op syn prikke; sa earnstich net, mar hy krijt dien.
Bekius sit mei dizze saak yn ’e mage. Hy is der net gerêst op dat tongersdeis altyd sa’n mânsk bedrach yn ’e brânkast leit. De foardoar fan it kantoar is âld; it slot is mei in kromme spiker wol iepen te krijen. Op ’e selde dei nimt er de jûns de portefeuille mei dêryn de ton nei Wiersma syn hûs en bepraat de kwestje mei syn baas. Dit moat oars, mar hoe? De kontroleurs krije freedtemoarns elk in bedrach mei, ornearre foar de boeren yn har distrikt. Dy mannen binne tagelyk feefoer- en keunstdonghannelers. It is maklik om yn baar jild de levere waar mei te ferrekkenjen.
In omstannicheid komt Bekius te help. Koopmans seit dat er net langer foldwaan kin oan it beskikber stellen fan sokke grutte bedraggen, dy’t betiden ien of twa dagen letter werombetelle wurde. Hy freget om as bankrelaasje ontheft te wurden. De Suvelbank wurdt oansocht. In soad boeren binne by dy bank oansletten. Tenei wurdt betelle nei oerskriuwing fia de Suvelbank oan de Boerelienbanken, dêr’t de boeren by binne, òf rjochtstreekse byskriuwing op rekken fan har dy’t yn relaasje stean mei de Suvelbank, de rest gie troch it ôfjaan fan sjeks op de Suvelbank.

Yn ’t plak fan ’e ûntsleine jonge wurdt yn 1922 in helpkracht by de boekhâlding oansteld en in jonste kantoarfeint. Ut santich sollisitanten wurde keazen C. van der Schoot op in salaris fan f 600,00 en R. Elzinga op f 300,00 yn ’t jier. De kantoarromte is no te lyts. Mei de Gebouwekommisje fan ’e Friesche Mij wurdt swier ûnderhannele oer de hier fan it hele boppehûs, it giet om f 800,00 oant f 850,00 yn ’t jier. De túnboukonsulint, Van der Slikke, dy’t dêr in grutte en in lytse keamer hat, krijt in oar fertrek yn it Lânbouhûs.

Klik foor inhoud >>

14 Grut priisferskil draait út op fêste priis 1921-’24
Yn ’e jierren 1921 oant en mei 1924 binne der grutte priisferskillen, boekstaafd neffens de noatearingen yn it Algemeen Handelsblad.
Foar de Eigenheimer binne dat yn dy jierren respektivelik, de 70 kilo: f 6,00; f 1.75; f 3,70; f 4,20; tocht wurdt oan in taslach fan f 2,50 de 70 kilo foar Eigenheimer 35/42, en de oare klassen en sortearingen heger.
Dat de settersprizen fan ’e Z.P.C. yn dyselde jierren gâns oars lizze, docht bliken: Eigenheimer 35/42: respektivelik f 8,50; f 8,00; f 3,00; f 6,00.
Wurke wurdt mei saneamde regelingsprizen. De basis dêrfan binne de noatearingen yn it Algemeen Handelsblad yn Ljouwert, Amsterdam en Rotterdam. Foar in bepaalde datum kinne de keapers kieze tusken sa’n regelingspriis en in fêste priis, dy’t troch it bestjoer fêststeld wurdt. Yn ’t earstoan kieze de keapers foar it earste, mar nei in pear jier wurdt oer ’t algemien de fêste priis foar kar nommen en wurdt de regelingspriis net mear bepaald.

15 Poerbêst buorkjen dreech te pleatsen – 1922
Giet it goed mei de ferkeap fan setters yn it bûtenlân, yn it binnenlân allyksa.
De foarnaamste ôfnimmers binne:
-ûnderskate lânbou-organisaasjes yn ’e feankoloanjes – Vroomshoop is ien fan ’e grutste –
-de Bond van Aankoopverenigingen in Gelderland, de B.A.G. – by de ferladers berucht om de ferskillende soarten sortearingen en klassen yn elke wein
-en de trouwe klanten fan it fjildgewas Eigenheimer yn Súd-Hollân, Seelân en West-Brabân.
Yn desimber fan 1922 binne der al hast 70.000 H.L. ferladen, wylst it rûsde oantal goed 65.000 wêze soe. Dochs binne der dan noch 12.000 oer dy’t dreech te pleatsen binne omdat de priis fan alle ierdappels hyltyd sakke is.
Wiersma is bang foar in te hurde groei fan it tal Z.P.C.-leden. Yn it earste jier is dat oanwaakst fan grou 400 oant 740, dat sawat hûndert yn ’t jier. Hy tinkt dat in geregelde groei fan fyftich oer alle jierren better is. En stelt sadwaande foar om it entreejild te ferheegjen oant f 5,00 it pûnsmiet boulân. It ôfremjen fan it ledetal rekket fansels ek de keuringstsjinst fan ’e Friesche Mij. Yn lange gearkomsten mei foarsitter Wuite en sekretaris Van der Meer wurdt dêroer redendield.
De reserve fan ’e Z.P.C. is omheech gongen oant f 30.000,00, dat komt oerien mei likernôch f 1,00 it pûnsmiet boulân by de leden. De Friesche Mij wol dat as basis nimme. It Z.P.C.-bestjoer wol heger om de goodwill fan ’e saak dêrmei ek ta utering te bringen. It wurdt úteinlik f 2,00 it pûnsmiet.
De foarriedich útbetelle prizen binne yn ’e hjerst fan 1922 sa goed dat Anne Rauwerda der sels oer skriuwt yn syn lânbourubryk yn ’e Ljouwerter Krante. Hy achtet dy hege prizen mar in gefaar, skriuwt Bekius.
Oan ’e ein fan it boekjier 1922-’23 docht bliken dat der in oerskot is fan f 74.000,00. Dêrfan is f 4.000,00 as winst op sekken, ynklusyf 5 sinten foar tou en lead, en rinte te beskôgjen.
Wiersma stelt oan de Algemiene Fergadering foar om in fersterking fan ’e reserve te freegjen fan 5 sinten de H.L. By in jildlike omset fan in heal miljoen is in reserve fan f 30.000,00 te leech.
Dat jier sil mooglik in foars bedrach betelle moatte wurde as fergoeding foar de Z.P.C.-leden foar de setters dy’t se kocht hawwe fan Sjoerd Rintsjes Sipma te Ingwierrum. Dy Reade Star-poaters binne nammentlik sterk beset mei it ‘fjoer’, pseudo-nektroaze. Dat komt net earder oan ’t ljocht as de leden de grutte ierdappels yn ’e winter snije. De skea falt lykwols ta.
Bestjoerslid Pieter Watzes Bierma fynt de 5 sinten foar de reserve wol goed, mar it moat net mear wurde. Foarsitter Schelte Lammerts Hilarides is fan betinken dat yn in geunstich jier lykas 1922 10 sinten ek wol kin. It bestjoer komt der net út. It beslút wurdt nommen om de kar fan 5 of 10 sinten of oars oer te litten oan ’e Algemiene Fergadering dy’t hâlden wurdt op 15 juny 1923 yn Hotel Amicitia. Nei in wiidweidige diskusje stelt Thomas Foppes Dijkstra fan Bitgummole foar om neat ekstra te reservearen. De leden dy’t yn 1922-’23 in soad leverje, soenen ekstra swier troffen wurde; in oar jier rekket dit mooglik in oar. Datselde jier profitearde Dijkstra sels troch ekstra leveringen. Syn útstel wurdt oannommen mei 22 tsjin 20 stimmen. Foarsitter Hilarides kin him mar slim ynhâlde om net te sizzen wat hy fan dit beslút fynt.
Inkelde kearen komt yn ’e Algemiene Fergadering de fraach omheech oft de Z.P.C. net in ledekapitaaal foarmje kin. It bestjoer achtet soks net noarich en keart de bedraggen dy’t oer binne en net ornearre foar in goede bedriuwsfiering, leaver daliks út oan ’e leden.

Klik foor inhoud >>

16 Oparbeidzjen Firma P. Dijkstra & Gebroeders Miedema bliuwt út
Hoewol’t Wiersma fan betinken is dat it de Z.P.C. wol foar de wyn giet, is er benaud foar de konkurrinsje fan it partikuliere ierappelhannelshûs de firma P. Dijkstra & Gebroeders Miedema. Dykstra dan gerenomeard te St.-Jabik en Miedema dito te St. Anne.
Wiersma hat mei de bruorren Bauke en Joute Gæles Miedema in ûnderhâld oer in mooglike fúzje tusken har firma en de Z.P.C. Hy praat dêroer mei Bekius, mar dy fielt dêr neat foar. De Z.P.C. sil har yn ’e takomst sels skoan rêde kinne mei de ôfset fan har produkten, is er fan betinken. Wiersma achtet de saak fan sa’n grut belang dat er dy yn ’e bestjoersgearkomste fan 23 july 1923 oan ’e oarder stelt. Dêr wurdt drok oer delibereard, de iene is foar oparbeidzjen, de oare wat minder; mar gjinien sjocht klear foar him op hokker grûnslach soks plak hawwe moatte soe, teminsten sûnder de belangen fan ’e Z.P.C. skea te dwaan. Ienriedich is men fan oardiel dat it wurk fan ’e firma Dijkstra en Miedema tige respektabel is. Mocht de tiid komme dat de Z.P.C. der ljocht yn sjocht, dan soe dy firma dêr yn ’t foarste plak foar yn ’e beneaming komme.
Letteroan wurdt Dijkstra & Miedema opsplitst en sette de geskieden firmanten ôfsûndelik troch – Dykstra ûnder namme fan De Friesche Plant en Miedema trochgeand ûnder de Gebroeders Miedema.
Se geane beide op it lêst fallyt.
Dêrover tena meer.

-Pieter Dirks Dijkstra * Tsjummarum 21-1-1884 † 26-9-1959; bij syn trouwen in 1910 koopman te Tsjummarum, later eerpelhanneler te St.-Anne; firmant eerpeleksport Dijkstra & Miedema St-Anne-St.Jabik; dir. eerpel-eksport De Friesche Plant St.-Anne; sn fan Dirk Sjoerds Dijkstra, in 1881 erbaaier te Tsjummarum, in 1898 dêr koopman, en Ytje Pieters Douma;
x ’t Bildt 30-6-1910, Sytske Slim * St.-Anne 1-3-1883 † 8-5-1976, dr fan Jacob Cornelis Slim, in 1881 koopman te St.-Anne, in 1910 dêr gernier, en Antje Pieters Boersma.
Dochter:
Antje Dijkstra * St.-Anne 19-2-1912 † 12-10-2003, 91 jaar; sekretaresse in ’t eerpeleksportbedriif De Friesche Plant te St.-Anne; Anne ken floeiend de moderne hannelstalen;
Ferwerteradeel, 25 en 28 jaar, Cornelis Jetzes Kalma * Akkrum 26-9-1909 † Luwt 19-6-1974, 63 jaar; bouboer te Westernijkerk; sn fan Jetze Willems Kalma en Antje Kornelis van der Meij, graidboeren te Akkrum en bouboeren te Westernijkerk.
Sien: Kertiersteat Baukje en Sytske Palsma nrs 22 en 23

-Joute Gæles Miedema * Stiens 11-6-1886 † 16-12-1957, 71 jaar, [] St.-Jabik; eerpelkoopman te St.-Jabik, firmant eerpeleksport Dijkstra & Gebroeders Miedema St.-Anne-St.Jabik; later idem Gebroeders Miedema te St.Jabik; sn fan Gæle Joutes Miedema, in 1886 gernier te Stiens, in 1888, 1903 kastlain te St.-Jabik, in 1911 dêr koopman, en Hiltje Baukes Rypkema; broer fan Bauke Miedema, sien hieronder;
x ’t Bildt 26-5-1910, 23 en 22 jaar, Wikje Hoekstra * St.-Jabik 11-10-1887 † 2-2-1962, 74 jaar, [] St.-Jabik; bij sonder beroep te St.-Jabik; dr fan Jouke Sybes Hoekstra en Grietje Gerhards van der Meij, bouboren te St.-Jabik.
Sien: Genealogy Palsma VI.1.3; Genealogy Koopmans V4.7

-Bauke Gæles Miedema * St.-Jabik 17-6-1889; eerpelkoopman te St.-Jabik, firmant eerpeleksport Dijkstra & Gebroeders Miedema St.-Anne-St.Jabik; later idem Gebroeders Miedema te St.Jabik; broer fan Joute Miedema, sien hierboven;
x ’t Bildt 21-12-1911, baide 22 jaar, Gellantje Pieterzen * St.-Anne 23-8-1889; bij trouwen sonder beroep te St.-Anne; dr fan Pieter Jan Pieterzen en Teertje Watzes Bierma, bouboeren op Sate 3 in ’e Súdhoek fan St.-Anne.
Sien: Het geslacht Bierma VIIa.1

Klik foor inhoud >>

17 Ofskie Wiersma, gjin feestlike begraffenis – 1923
Direkteur Jakob Wiersma fynt yn 1923 nionkenlytsen dat er ôfskie nimme moat as direkteur. Hy freget ûntslach oan mei yngong fan Alde Maaie 1924; letter feroaret er dy datum yn 30 april omdat de Belestingtsjinst 1 maaie nimt as bepaling fan immen syn ynkommen.
It bestjoer is fan doel om by in diner Wiersma in skilderij fan Ids Wiersma oan te bieden: Ierdappelsetten op it bedriuw fan syn skoansoan Rindert Annes Ypey. Wiersma wurdt troch Bekius polske; Wiersma wol neat witte fan sa’n iterij, hy hâldt net fan in ‘feestlike begraffenis’. Foar in yntym diner fielt de man ek neat. dan mar allinne in ôfskie yn in bestjoersfergadering. Dy wurdt bepaald op ’e lêste dei fan syn direkteurskip: 30 april 1924. Op dy gearkomste giet foarsitter Hilarides stean om syn ôfskiedsrede út te sprekken, mar foardat er in wurd útbringt, nimt Wiersma it wurd en seit dat er it op priis stelle soe om ôfskie te nimmen op in Algemiene Fergadering.
Yn oerlis mei Wiersma sil dy dan hâlden wurde op 6 juny, mar as bliken docht dat ien fan ’e bestjoersleden op dy dei net kin, wurdt 13 juny oanhâlden. Bekius dielt dit oan Wiersma oer de tillefoan mei, mar dy seit dat er dan net komt. It bestjoer stelt dan 11 juny foar. Ek dan sil Wiersma net ferskine. It bestjoer giet dan toch foar 13 juny.
In pear dagen foar dy gearkomste krijt it bestjoer in brief fan Wiersma dêr’t er yn stelt dat hy derop rekkene hie dat de Algemiene Fergadering op 6 juny hâlden wurde soe. En dat er foarôf net kend wie yn it fêststellen fan ’e fergadering op 13 juny en dat him offisjeel likemin meidield is dat it bestjoer op 30 april ôfskie nimme woe. dat binne de earnstichste beswieren.
De fergadering giet troch. Wiersma is der net by. Alle leden betreure dat.

It bliuwt mis tusken &ald-direkteur Jabik Wiersma en foarsitter Skelte Hilarides. In mannich moannen letter freget Bekius oan Wiersma syn frou, Tine Wiersma-Dantuma, wat sy derfan tinkt om te besykjen har man en Hilarides wer byinoar te bringen, sadat se wer yn freaonskip fierder libje kinne. Frou Wiersma soe mei dat plan tige bliid wêze; har man hat der lêst fan dat er op dy wize by de Z.P.C. weigongen is. Mar se jout Bekius in heel lyts bytsje hoop. Lykwols, se sil mei har man oer dizze saak prate. Dat gebeurt en se dielt Bekius oer de tillefoan mei dat har man graach byinoar komme wol. Bekius giet nei Wiersma ta en se prate ôf dat it wêze sil op in freedtemiddei op it kantoar fan ’e Z.P.C. Hilarides is dêr ek daliks foar. Alde feten sille se rêste litte.
En sa komme beide Z.P.C.-foaroanmannen byinoar yn bywêzen fan Bekius op dy syn keamer yn ’e Van Swietestrjitte. De besite duorret net mear as in kertier. Wiersma begjint tsjin de ôfspraak yn op te heljen wat er yn it optreden fan Hilarides en Westergoa yndertiid net goed fûn. Dat nimt Hilarides net. Hy rint derút. Rimpen giet Wiersma derachteroan. De breuk bliuwt bestean.

Wiersma komt noch in inkelde kear op kantoar. By ien fan dy besites stelt er Bekius foar om ien fan ’e fertrekken, de keuken bygelyks, te brûken foar berchplak fan setters fan stamseleksjes. Hy kin dy dan útsykje by Z.P.C.-leden dy’t noch fan syn kennis gebrûk meitsje. Bekius bringt dit foarstel yn it bestjoer, mar dat wiist it ôf mei it each op Wiersma syn hâlding.
Op in freedtemoarn, en wol op 28 jannewaris 1927, komt Wiersma syn skoansoan Rindert Ypey op it kantoar om it úttreden as lid fan ’e Z.P.C. te tekenjen. It úttreejild fan f 100,00 hat er by him. Redenen jout er net op.
In jier letter giet Wiersma nei de Belgische Boerenbond yn Leuven. Hy stelt oan pastoar Raymakers foar om de poaters fan Ypey no net oer de Z.P.C. oan ’e Boerenbond te leverjen. Raymakers fertelt oan Bekius dat er dat fûleindich fersmiten hat. Sa’n ontrou oan in organisaasje dy’t Wiersma sels mei oprjochte, hie Raymakers net tinke kinnen.

Klik foor inhoud >>

18 It nij kantoar is sûnder ‘achterdoar’ – 1924
It kantoar dêr’t de Z.P.C. sit hat sûnt 1919 hat mankeminten: it dak lekt, de wetterlieding oan ’e bûtenmuorren moat by lichte froast al ôfsletten wurde, de húskes befrieze faak op ljochtskyndei, de fytsen is gjin plak foar. De ûnderferdjipping, dêr’t de Z.P.C. boppe húsmannet, wurdt troch de Bond voor Zuivelfabrieken brûkt as pakhús foar alderhanne guod, mei betiden stjonkende roken. De foardoar is sa min, dat in paniel kin der sa útdrukt wurde. It slot, dat ek nachtslot is, is mei in kromme spiker iepen. Dat is de fertutearze haadyngong dêr’t allerheechste lju fan kwizekwânsje, geandewei ek bûtenlanners, troch binnentrede. Se komme dan foar in ferveleaze hege trep te stean.
Nei gâns muoite wol de ‘húsbaas’ – de Lânbouhûskommisje, Mesdag en Van der Meer – der in nije doar yn sette litte, mar mei it uterlik fan in ‘achterdoar’: it hûs yn ’e Van Swietenstrjitte stiet ommers ‘achter’ it grutte Lânbouhûs.
Gjin niget dat it Z.P.C.-bestjoer omsjocht nei in bettere behuzing. It mient dat se dat yn 1923 fûn hawwe yn it hûs fan bankier Smits, op ’e hoeke fan ’e Baljeestrjitte-Willemskade. Under soe it kantoar komme kinne, boppe de wenromte foar de direkteur, dy’t dan hiert. Mar op ’e publike ferkeap wurdt de keaper de bankier De Boer, de neef fan Z.P.C.-bestjoerslid Dirk Gerrits de Boer. Dy jout dêr neffens Wiersma en Bekius trouwens fierstefolle tefolle foar.
Neffens de kronyk fan Bekius biedt in Oosterhof yn ’e hjerst fan 1924 syn hûs oan ’e Sudergrêftswâl 3 út ’e hân te keap oan foar f 28.000,00. Mooglik belanget dit oan Jacobus Oosterhoff, adjunkt-direkteur by de Algemeene Friesche Levens Verzekerings Maatschappij te Ljouwert en syn gade Bontje Johanna Hajonides van der Meulen. Dat hûs is frijwat grutter as dat yn ’e Baljeestrjitte en wurdt kocht foar f 25.000,00 – trijetûzen yn ’e bûse. Under komt it kantoar en boppe wennet tenei fansels de direkteur mei syn húshâlding, earst Bekius, letter Elzinga.

Klik foor inhoud >>

19 Oanfal op nijbakken direkteur Bekius -1924
Yn ’e hjerst fan 1923 hat foarsitter Hilarides in ûnderhâld mei Bekius oer syn salaris by in mooglike beneaming ta direkteur. Bekius freget dêrfoar f 5.000,00, ferhege mei 1 prosint fan ’e bruto omset oer de earste f 200.000,00 plus in heal prosint fan ’e folgjende 200.000,00 en fierders in fjirde prosint oer de rest plus f 500,00 foar in pensjoen- en libbensfersekering.
Yn in bestjoersgearkomste dêr’t net ien fan ’e beide direksjeleden by útnûge binne, nimt it bestjoer it beslút om oan de Algemiene Fergadering foar te stellen f 5.000,00 plus f 500,00 fersekeringspremy plus in heal prosint fan ’e bruto omset sûnder grins. Hoewol’t Bekius witte lit dat syn foarkar útgiet nei syn eigen foarstel, stelt er him tefreden mei wat it bestjoer yn ’e holle hat.
Dat útstel wurdt oan ’e Algemiene Fergadering fan 16 n troch foarsitter Hilarides, bestjoerslid Pieter Watzes Bierma en Wiersma ferdigenje foar inkelde leden oer dy’t dat salaris te heech achtsje. It wurdt ferwurpen mei 32 tsjin 31 stimmen en 3 blanko. As Hilarides foarstelt om it útstel fan in pear leden dy’t in leger bedrach neame – f 6.000,00 sûnder mear – oan ’e oarder te stellen seit Bekius dat hy dat net oannimme wolle soe. De beneaming fan in direkteur wurdt dan fan ’e aginda ôffierd.
Op 14 desimber komt de Algemiene Fergadering wer byinoar. It bestjoer komt no mei itselde salarisfoarstel. dat wurdt no oannommen mei 85 tsjin 26 stimmen en 7 blanko. Bekius wurdt dan mei yngong fan 1 maaie 1924 beneamd mei 90 tsjin 7 stimmen en 9 blanko.
Bekius betanket Wiersma. Dy hat him op oangename en korrekte wize sjen litten hoe’t men de swierrichheden dy’t in Z.P.C.- direkteur op syn paad tsjinkomt oerwint.

De nije direkteur is noch mar in pear moanne yn funksje of hy hat al in oanfal te ferduorjen fan de foarnaamste ôfnimmers yn it lân. dat binne de sekretarissen en direkteuren fan provinsjale oankeaporganisaasjes, dat binne de hearen
-S. L. Louwes, fan de Overijsselse Landbouw Maatschappij te Zwolle, letter direkteur-generaal op it Ministearje fan Lânbou;
-West, fan de Aankoopvereniging van de Veenkoloniale Boerenbond, te Veendam;
-Borgman, direkteur fan ’e sintrale Gelderse oankeapferiening, de Bond van Aankoopverenigingen in Gelderland, de B.A.G., te Arnhem;
-Van Tuyl, fan de Noordbrantse Christelijke Boerenbond, te Veghel.
Dy komme gear yn Hotel De Kroon te Ljouwert en beprate it plan om de direkteur fan ’e Z.P.C. te twingen om de prizen fan ’e setters te ferleegjen, of yn alle gefallen te besykjen dat er dit oan syn bestjoer foarleit. Fjouwerisom komme se op it Z.P.C.-kantoar yn ’e Van Swietenstrjitte.
Louwes docht it wurd. Hy wiist derop dat sy mei-inoar in heel grut part fan ’e Z.P.C.-setters ôfnimme en binne fan betinken dat it Z.P.C.-bestjoer de prizen te heech fêststelt en se litte trochskimerje dat der konkurrinsje is fan it poatguod fan ’e Súd-Hollânske eilannen. Dy setters hawwe bêst foldien.
Bekius ferdigenet de prizen. Hy tinkt dat de úteinlike ôfnimmers dêr wol genûgen mei nimme sille. Hy seit ta dat er de foarsitter de besite fan ’e grutte fjouwer wol foarlizzen sil, mar hy sjocht gjin reden it bestjoer foar te stellen de prizen te ferleegjen.
De hearen gean de direkteur dan mei warskôgingen te liif. Hy is noch jong en sil it heel dreech krije as sy mei har fjouweren ienriedich it beslút nimme om net oan te keapjen foar de stelde prizen. Se jouwe de nijbakken direkteur in koarte betinktiid, gean wer nei de Kroon en komme oer in oere werom. Dan ferwachtsje se it antwurd te krijen dat har útkomt. Dat beskie krije se net.
Yn dy oere betinktiid oerlizze de beide bruorren Bekius wat se dwaan sille. Se beslute om de oare deis daliks op stap te gean nei de grutste pleatslike oankeapferienings yn ’e Feankoloanjes en yn Oerisel, elk nei in part dêrfan. Dy besites dogge fertuten. Se ferkeapje flink.

Borgman fan ’e Bond van Aankoopverenigingen in Gelderland bellet no en dan ris op. Hy begjint ûngerêst te wurden; fan ferskillende ôfdielingen fan syn Bond krijt er bestellingen. Ut alles docht bliken dat it him spyt dat er him oerhelje litten hat om oan dy aksje mei te dwaan.
Louwes komt sabeare tyafallich even oan as er nei in gearkomste yn Grins moat, sa’t er seit, om ris te fernimmen wat it bestjoer fan ’e Z.P.C. derfan fynt. Bekius syn replyk is: ‘Neat. Mar de ferkeap giet goed. En as jo net te let wêze wolle, dan is it oan te rieden om de bestellingen dy’t yn Swolle ynkommen binne mar troch te jaan op de prizen dy’t bekend makke binne.’ Letter yn ’e hjerst waait er noch in kear oan op trochreis fan Grins nei Swolle. Bekius seit net sûnder leedfermaak, skriuwt er yn syn kronyk, dat by de Z.P.C. de poaters dy’t yn Oerisel frege wurde útferkocht binne.
Yn ’e maityd fan 1925 krijt de Z.P.C. fan Louwes it fersyk om yn ’e earste wike fan july yn Swolle te kommen om mei him, Borgman, West en van Tuyl de setterprizen te bepraten, sadat it bestjoer fan ’e Z.P.C. rekken hâlde kin mei har winsken by it fêststellen sokke prizen. Yn ’e jierren dêrnei wurde sokke gearkomsten geregeldwei hâlden. Dêr wurde de prizen besprutsen en fierders it ferstjoeren, de nije rassen, sekken ensafuorthinne. Dat ferrint allegearre yn ’e bêste ferhâldings.
Yn mienskiplik oerlis wurdt besocht om ferbân te lizzzen tusken de priis fan ’e konsumsje-ierdappels en de setters – it bestjoer fan ’e Z.P.C. is dêr ek foar. As basis kinne de offisjele merknotearingen yn it Algemeen Handelsblad nommen wurde.

Klik foor inhoud >>

20 Nije setters yn âlde sekken – 1925
In saak dêr’t in soad oer redendield wurdt, is de sek. Oant en mei 1925 wurde allinne swarte balen brûkt, dêr’t 1 H.L. yn kin, 70 kilo. Eins wurde allinne twaddehâns sekken oanskaft by de Ljouwerter sekkehannelers.
As der mear eksport komt, wurdt frege om goedkeapere en tinnere sekken, dy’t 50 kilo hâlde kinne. De saneamde La Plata-lynsiedsekken wurde it meast brûkt. Dy wienen ornearre foar slachsied, lynsied foar de oaljeslachterijen. By krapte dêroan en ek wol fanwegen de konkurrinsje, wurde ek wol âlde maissekken foar kar nommen. Mar dêrûnder sitte in soad dy’t ferbroeid binne.
De levering moat sekuer neigongen wurde. De leveransiers leverje fakentiids minderweardich en te lyts guod ôf. Om dêr it each op te hâlden frekwinteare Jehannes Bekius en letter syn broer Hendericus sekkepakhuzen om de jutenegoasje troch ’t te gnuven. Dat dogge se yn it seizoen as de sekken sorteart, stoppe en wosken wurde. By dy besites moatte partijen it gauris ôflizze. De iene Ljouwerter leveransier nei de oare wurdt foar fierdere levering útsletten. By de gruttere sekkesaken yn Amsterdam en Rotterdam, en letter ek Grins en Gouda, wurdt de Z.P.C. better betsjinne.
It klearret gâns op as nije sekken oanskaft wurde. Jehannes Bekius reizget dêrfoar earst nei it jutesekkefabryk Ter Horst yn Rijssen. Benammen yn stille moannen wurdt oankocht; dan sitte de prizen in pear sinten leger as by ’t hjerst. De jutefabriken wolle yn maaie-juny graach oarders ynhelje om trochdraaie te kinnen. By in oankeap fan 500.000 stiks , letter wol 1 miljoen, betsjut 2 sinten de sek in winst fan 10 oant 20.000,00 gûne yn ’t jier. Sokke winsten wurde mear as ienkear makke.
De sekken wurde alle freden oanlevere.

Klik foor inhoud >>

21 Staking om de Earsteling – 1925
De fraach nei setters fan Earstelingen wurdt grutter. Benammen yn ’e Rynstreek yn Dútslân, yn België en Súd-Frankryk. De Belgische Boerenbond wol jerne rynsk ynkeapje, lykas ek oankeaporganisaasjes en hannelslju yn Dútslân.
Yn ’e jierren 1922-1925 giet de Z.P.C. hyltyd mei sokke keapers nei de foarsitter fan ’e Provinciale Velingvereniging, Jacob Sybrens van Tuinen te Berltsum.
In belangryk oanpart fan de Provinsjale Feilingferiening wurdt troch de Z.P.C. oanbrocht. De hannelers sjogge dat oan mei ûlseagen. Se fersykje it bestjoer fan ’e Provinsjale Feilingferiening om dêr in ein oan te metsjen. It bestjoer wegeret dat.
De keaplju nimme yn juny 1925 it beslút om gjin konsumpsje-Earstelingen mear op ’e feilingen te keapjen as de hannel fan it Earstelinge-poatguod troch Van Tuinen net stilset wurdt. In staking yn optima-forma. Yn Bitgummole keapet in oare, al rêstend keapman, in wein mei Earsteling-konsumpsje. Dy wein giet nei Den Haach. De Haachske keaplju wegerje de keap fan dy iters. De hannel rydt troch nei Amsterdam. ‘Besmette waar. Niet kope!’ roppe de Mokumer keaplju.

It feilingbestjoer yn Berltsum giet om ’e tafel, se hâlde de poat stiif. Bestjoersleden fan ’e hannelsorganisaasje stean op in jûn by Van Tuinen foar de doar. Se stride oant djip yn ’e nacht. Van Tuinen jout him wûn en tekenet de kapitulaasje. De oare deis keapet de hannel wer.
Van Tuinen syn mei-bestjoerders ni.mme him dit tige nei, benammen de skriuwer Jan Goasses Terpstra fan Menaam, hy betanket as bestjoerslid en giet mei oare feilingleden nei de Friesche Mij. Se freegje om de Earstelingen dêr op ’e list te setten fan keurde gewassen. De Friesche Mij wifelet. Omdat se lid binne fan it Centraal Comité te Wageningen meie se allinne gewassen keure dy’t troch it C.C. bepaald binne. Mei it C.C. wurdt ûnderhannele en it C.C.-bestjoer ferordonneart by eintsjebeslút dat se de Friesche Mij de frije hân lit fanwegen de ûnsympatike hâlding fan ’e hannelers, yn har eagen.
De rykslânboukonsulint Van der Slikke ferset him tsjin dat beslút. It bestjoer fan ’e Friesche Mij rieplachtet it Z.P.C.-bestjoer. As de Friesche Mij de Earstelingen keurtm sil de leveringsplicht oan ’e Z.P.C. ek jilde foar de goedkeurde poaters fan dat ras. Dr Dorst – hy is ûnderwilens promoveard – is der foar om de Earstelingen keure te litten troch de Friesche Mij.
Op 18 febrewaris 1926 is der in gearkomste fan it Z.P.C.-bestjoer en dat fan ’e Provinciale Veilingvereniging yn kafee Bijlsma, Suderstrjitte te Ljouwert.
Foar de feilingen binne presint:
-Jacob Sybrens van Tuinen, Berltsum
-Waling Jans Hoogland, Harns
-Jongsma, Huzum
-Elsinga, Minnertsgea
-Cornelis Marinus van der Slikke, Ljouwert.

-Jacob Sybrens van Tuinen, sjoch: Genealogy Van Tuinen V.1; Stambeamke Van Tuinen V.2.
-Waling Jans Hoogland, sjoch: Het geslacht Hoogland XI y.
-Jongsma, Huzum; gegevens noch yn ûndersyk.
-Elsinga, Minnertsgea; Adam, Marten of Sytse Gerrits Elsinga? sjoch hjirfoar; gegevens noch yn ûndersyk.

Cornelis Marinus van der Slikke * Stavenisse 29-2-1892 † Santpoort 3-6-1966, 74 jier; 1918 adjunkt-Rykslânboukonsulint fan Grinslân, sûnt 1-5-1920 Rykslânboukonsulint fan Fryslân, dêrnei fan Noard-West-Oerisel, Flylân en Schylge; 1945-1947 direkteur Túnbouskoalle Frederiksoord; sûnt 1947 Rykstúnboukonsulint; ridder yn ’e Oarder fan Oranje-Nassau; sn fan Leendert Boudewijn van der Slikke, ûnderwizer, en Geertruij Johanna Droogendijk;
x 1 Rhoon 25-11-1920, 28 en 27 jier, Catharina Luiksjen Kleinjan * Rhoon 15-7-1895 † Ljouwert 10-5-1936, 42 jier, [] Driehuis, Westerveld; dr fan Cornelis Jan Kleinjan en Kornelia Adriana van Beek;
x 2 Ljouwert 27-7-1938, 46 en 37 jier, Sjierkje Heeg * Achlum 13-8-1900 † 27-10-1977, 77 jier, [] Driehuis, Westerveld; by trouwen sûnder berop te Ljouwert; dr fan Gerrit Jans Heeg en Aafke Jarings Westra, boeren te Achlum.
Sjoch: Biografisch portaal – C.M. van der Slikke

Bestjoerslid Andries Sinnema stelt foar dat de feilingen de leveringsplicht fan ’e goedkeurde Earstelingen net langer hanthavenje, lykas bygelyks de feiling te Dronryp dat al docht by de poaters fan Earstelingen dy’t troch de K.I.Z. goedkeurd binne. Van Tuinen opperet dat er persoanlik de ôfset fan dat ras wol misse wol, mar bang is dat de hannel dan wer stake sil, lykas it foarige jier.
Direkteur Bekius stelt út om de Z.P.C.-leden dy’t ek lid fan in feiling binne, de poaters neffens de leveringsplicht fan ’e Z.P.C. oan ’e Z.P.C. yn hannen te jaan. De Z.P.C. sil dan alle jieren oan de oanbelangjende feiling opjaan hoefolle setters de Z.P.C. ôfnimme sil en dêrfan feilingsjild betelje.
Ek by sa’n regeling is Elsinga benaud foar wer in staking en dat kinne de 170 fan ’e 200 feilingsleden yn Minnertsgea net ferdrage. In oplossing bliuwt út.
It bestjoer fan ’e Friesche Mij beslút om de Earstelingen wol op har list fan keurde gewassen te setten. By de Z.P.C. wurdt kediisd dat de leden dy’t Earstelingen keure litte wolle, net ferplichte binne om dat by de Friesche Mij te dwaan.
Underskate feilingsleden dy’t tagelyk lid binne fan ’e Z.P.C. betankje as lid, lykas Jabik van Tuinen te Berltsum, Pyt Dankert te Stiens en wat ‘minder belangrike ferbouwers’, sa’t Bekius skriuwt. Van Tuinen freget út namme fan har om ferleging fan ít úttreejild fan f 100,00 dat stiet foar it betankjen as lid. It bestjoer sil it fan gefal ta gefal besjen en it bedrach wurdt yn ’e parktyk meastentiids drastysk ferlege.

-Pieter Teunis Dankert * St.-Anne 10-11-1877 † Stiens 8-1-1949,71 jier; bouboer te Stiens; sn fan Teunis Jacobs Dankert, yn 1871, ’77 arbeider te St.-Anne, yn 1904 bouboer te Stiens, by syn ferstjerren yn 1908 mei 62 jier dêr arbeider, en Hendrikje Jacobs Stroosma (Hinke kin net skriuwe);
x Ljouwerteradiel 27-4-1904, beide 26 jier, Trijntje Dijkstra * Stiens 26-12-1877 † dêr 19-6-1955, 77 jier; by trouwen sûnder berop te Stiens; dr fan Symen Willems Dijkstra, yn 1877 timmerfeint te Stiens, by ferstjerren yn 1901 dêr winkelman, en Saapke Ytzens Brandsma.

Klik foor inhoud >>

22 Pünktlichkeit by Dútsers poater – 1926
De Earstelingen steane dus sûnt 1926 op ’e Z.P.C.-ferkeaplist. Jehannes Bekius reizget ôf nei Keulen en omkriten en komt by ûnderskate potinsjele keapers op ’t bedriuw. Arnold Köchling, it grutste makeldershûs op agrarysk mêd, freget de fertsjintwurdiging foar dit Z.P.C.-produkt. Dat wurdt net ôfjûn, foaral net omdat de grutte ôfnimmers, lykas de Rheinische Bauernverein te Keulen, de Landwirtschaftskammer te Bonn en oaren, har fersette soenen tsjin in tuskenpersoan. Sy kenne de Z.P.C. sa goed, dat in tuskenskeakel wurket allinne mar skealik.
Yn ’e hjerst fan 1926 wurde al weinen Earstelingen nei Dútslân ferkocht. Wille belibbet de Z.P.C. der noch net oan. De earste wagon giet nei de feriening yn Fischenich. Dy wurdt wegere om de minne sortearing en tefolle misfoarmen. Jehannes Bekius reizget dêrhinne. Hy erkent de krektens fan ’e klacht. Kontroleur Lou Gerbens fan Menaam seit dat er fan ’e leveransier Jan Goasses Terpstra, fernommen hat dat dy oer de feilingen áltyd sá leveret. De klachten en wegeringen út Dútslân hâlde oan. Gâns reizen dêrhinne wurde ûndernommen. Sommige klachten hawwe erges wol wat grûn, dan wurdt in regeling troffen. Oare betinkingen binne net stekhâldend, se komme fan sikkeneurs dy’t koarting easkje. Soms wurdt in wein wegere sûnderdat de keaper de ierdappels sjoen hat. Lykas dy by Robert Ruben te Keulen dy’t in wein prachtich sortearde Earstelingen út Minnertsgea ôfwiist út namme fan syn ôfnimmer en earst net mei Bekius nei ’t stasjon wol. Hy moat dêr steande foar it kostelike gouden guod erkenne dat it prachtige poaters binne, neat op oan te merken. Mar hy mient nettsjinsteandedat yn ’e beneaming te kommen fanwegen de wegering fan syn ôfnimmer.
De Z.P.C. hâldt in seleksje ûnder de Dútse ôfnimmers en wurket tenei allinne mei de meast solide. En dan giet it fierder bêst.

Mei twa fan ’e foarnaamste Dútse ôfnimmers hat de Z.P.C. dochs wol swierrichheden. It earste gefal giet net oer de Earsteling, dat hat al plak yn 1925, ien jier foar de hannel yn Earstelingen nei it buorlân.
Dr Philips Schneider fan ’e Landwirtschaftskammer yn Bonn besjocht yn ’e simmer fan 1925 ierdappelfjilden yn Fryslân, ûnder oaren poerbêste Eigenheimers by Douwe Wytzes van der Staag te St.-Jabik.

-Douwe Wytzes van der Staag * St.-Jabik 19-10-1891 † Beetgumermoln 23-5-1950, 58 jaar, [] St.-Jabik; bouboer en eerpelkweker te St.-Jabik; sn fan Wytze Douwes van der Staag, bouboer te Herbaium, sont 29-5-1890 te St.-Jabik, sont 10-5-1917 rintenier te Luwt, en Gatske Ysbrands Hesselius;
x Menameradeel 9-5-1917, baide 25 jaar, Aukje Miedema * Engelum 17-3-1892 † Luwt 28-7-1981, 89 jaar, [] St.-Jabik; by trouwen sonder beroep te Engelum; dr fan Pylgrum Pieters Miedema, gemeenteraadslid en wethouwer fan Menameradeel, en Grietje Cornelis Sytsma, bouboeren en feefokkers in ’t Nijlând onder Engelum.
Sien: Kertiersteat Anneke Bouma nrs 24 en 25

Schneider bestelt 1.000 x 50 kilo fan dy ierdappels. Oer en wer wurdt de keap befestige; de Z.P.C. is dêryn dúdliker as Schneider. Yn ’e hjerst docht bliken dat de leden fan ’e Landwirtschaftskammer gjin belang ha by Eigenheimers. Schneider seit dat er dy tûzen baal net ôfnimme kin, syn bedoeling wie om se allinne mar te reservearen. In soad geskriuw, Bekius nei Bonn. Dy wurdt gewaar dat in oar achter Schneider stiet: Dievernich dy’t de swierrichheden oplosse sil.
Op ’t lêst stelt Bekius foar om de folsleine korrespondinsje yn hannen te jaan fan ’e sekretaris fan de Handelskammer yn Bonn. Dy man hat de deis dêrfoar by it skyrinnen in earm brutsen, kin net fan ’t kantoar en nimt de tiid om mei Bekius de hele skriuwerij troch te nimmen. Hy wurdt gewaar dat de wiere Dútse pünktlichkeit yn dy papieren fier te sykjen is. Nei in goed oere nimt er de tillefoan en freget syn Freund Philips Schneider te sprekken. Yn Bekius syn bywêzen jout er Schneider in reprimande. Dy komt hjir op del: Wy Dútsers hawwe tsjinoer West-Europa heel wat goed te meitsjen. Troch te hanneljen lykas Schneider en Dievernoch wolle, komme de Dútsers op in noch mindere namme te lizzen.
Schneider stimt ta om de Eigenheimers te akseptearen, mar freget Bekius om se erges oars te ferkeapjen. Dat gebeurt. Dêrút folget dat de Z.P.C. in treflike namme krijt by de Wirtschaftskammer en by ien fan har riejouwers, professor Rémy te Bonn. Dy komt tenei alle jierren mei oare lânboukundige professoare, studinten en boeren op wurkbesite by de Z.P.C.

It twadde gefal spilet him wol ôf mei Earstelingen, kocht troch de Rheinische Bauernverein. De prizen sakje. Ofname fan inkelde wagons stûket. De Bauernferein wol der mar fan ôfsjen. Skriuwen en besytsjen smyt neat op. Tafallich? treft Bekius by dy grutte organisaasje Dievernich wer, hy is op trochreis fan Bonn nei Keulen.
Allinne troch in drigemint, dat de Z.P.C. har beklach dwaan sil by it bestjoer fan de Rheinische Bauernverein, erkent de direksje – Goossen, Frau Demut en Dievernich – ûngelyk, op Sinteklaasjûn op it Z.P.C.,-kantoar te ljouwert. Ek nei dizze kwestje wurdt de relaasje hecht en hechter.

Klik foor inhoud >>

23 Fan stimpel ta sertifikaat – 1926
Fan 1919 oant 1926 docht de Z.P.C. gjin sertifikaten yn ’e sekken. De boeren bestimpelje dy mei har namme en wenplak, yn koweletters. De gummyletters fan ’e stimpels wurde faak fan ratten oanfretten. De direksje keapet foar de leden nije, makke mei letters fan hout; in útkomst, skriuwt Bekius yn syn kronyk. Kosten: f 10,00 it stik.
De keaper fan ’e poaters kin dus op ’e sekken lêze fan hokker ferbouwer yn Fryslân hy syn hannel hat. As kontrôle krijt er oer de post in saneamde ferkeapbrief, skreaun op it kantoar fan ’e Z.P.C., uteraard mei deselde nammen en oantallen.
De sekken wurde mei in tou benaaid, troch in tange beknypt mei in leadsje, dat beset is mei F.M.v.L. Foar tou en lead wurdt 5 sinten de sek yn rekken brocht.
Yn oare provinsjes brûke de keuringstsjinsten dy’t oansletten binne by it Centraal Comité, griene sertifikaten mei it molemerk fan ’e C.C. Ynearsten hat de boer yn Fryslân in skalk each op sokke sertifikaten. Lykwols, de klanten begeare se mear en mear. De Fryske boer giet dêrfoar omlizzen. Op it sertifikaat is te lêzen dat de waar dêr binnenyn troch de Friesche Mij goedkeurd is.

Nije loadsen
Hjirûnder in fotorige fan de ûnderskate loadsen fan ’e Z.P.C.

Klik foor inhoud >>

Jappie Groeneveld, distriktshaad en sûnt 1996 teeltspesjalist op ’t haadkantoar te Ljouwert, hat yn 2023 en ’24 aktiviteiten yn ferskillende Z.P.C.-loadsen beskreaun en de minsken dy’t dêryn in funksje hienen.
Hjirûnder folget syn kronyk.

Harns
De loads te Harns oan ’e Nije Willemshaven wurdt yn ’e jierren 1936, ’37 boud omdat de kapasiteit yn Frjentsjer te lyts is. Harns hat yn 1937 twa grutte sortearmasines op ’e solder te stean, 8800 ton netto. Dêr arbeidzje tachtich man oan it sortearen, ôfnimmen en ôfleverjen.
Jehannes Plet – sûnt 1924 kontroleur-ferlader by de Z.P.C. te Frjentsjer – wurdt yn 1945 haadferlader te Harns. Hy is yn 1936 fan Frjentsjer nei Harns ferhuze en dêr liedt de sortearynrjochting en hat it kontakt mei de ledetelers, ek foar saaisied.
Opfolger fan Plet op it haadkantoar te Ljouwert is Durk Hofstra fan Frjentsjer, hy wurdt haad bûtentsjinst en hat technise saken ûnder syn behear, as sadanich wurdt syn fernuft benutte op ’e tekentafels fan ’e nijbou fan Frjentsjer, Stiens en Emmeloard.
Harm van Straten sollisiteard omstrings 1940 by Plet thús foar de funksje fan loadssjef en wurdt oannommen. Hy wurdt yn 1942 oansteld as karmaster by de fjildkeuring fan ’e N.A.K. (Nederlandsche Algemene Keuringsdienst). Van Straten ferongelukket yn 1959 mei syn brommer.
Yn 1943 folget Simon de Bruin Plet op as ferlader. Hy hat de Hegere Technise Skoalle-Boukunde. De Bruin spilet in foarname rol by de nijbou te Frjentsjer.
Nei him komt as sjef Jacob Postma fan Winaam. Postma wie foarman yn ’e loads. Yn ’e simmermoannen is er ierdappelselekteur yn Dútslân.
F. Tolman nimt de administraasje waar, hy giet letter nei Frjentsjer en Ljouwert.
Jan Goffes Jensma fan Minnertsgea (soan fan ’e ferlader fan Minnertsgea) wurdt omstrings 1962 foarman, dy hâldt nei in proeftiid op.
Nei him wurdt Gerrit Martens de Boer fan Menaam foarman, dy komt oer fan ’e Z.P.C. te Holwert; De Boer komt letter by syn heit yn ’e meubelsaak te Menaam.
Op 1-8-1964 wurdt Jappie Groeneveld foarman. Groeneveld hat in sit yn ’e boukommisje fan Stiens. Yn 1967 wurdt de Harnzer Z.P.C.-loads ferkocht.

-Johannes Plet * Ljouwert 22-1-1896 † 10-6-1995, 99 jier, [] Rie; NH; komt 24-10-1913 út Heerde yn Ljouwert; ferhuzet dêrwei op 11-4-1914 nei Seisbierrum; komt 2-4-1915 dêrwei yn Ljouwert; komt 19-4-1916 út Seisbierrum yn Ljouwert; wennet sûnt 9-5-1917 by K. Terpstra te Rie; komt 19-1-1918 út Rie yn Ljouwert, ferhuzet dêrwei op 7-10-1918 nei Menaam wennet dêr by Gosse Dirks Jensma en Aukje Franzes Gerbens, bouboeren (nrs 367, 405); ferhuzet dêrwei 11-5-1920 nei Elst yn ’e Betuwe (‘Catanof’); by trouwen boer te Pitersbierrum; sn fan Ype Johannes Plet, meubelmakker te Dokkum, sûnt 1882 te Ljouwert (Nijstêd 91, ferkeapet dat hûs oan antikêr Beeling, Noardersingel 90, Nijstêd 97, Spanjertsleane 95), en Johanna Lena Hesmerg;
x Barradiel 18-5-1922, 26 en 25 jier, Grietje Ennema * Koarnjum 14-3-1897 † 7-6-1996, 98 jier, [] Rie; by trouwen sûnder berop te Apeldoorn; dr fan Paulus Nammens Ennema en Jacoba Wybes Anema, yn 1897 bouboeren te Koarnjum, yn 1901, ’09 te Rie, yn 1922 sûnder berop te Apeldoorn.

-Harmen van Straten * Kimswert 21-5-1907 † yn ’e gemeente Frjentsjerteradiel 24-7-1959, 52 jier, brommerûngelok, [] Kimswert; GT; by trouwen arbeider te Kimswert; yn 1941 dêr grûnwurker; sjef by de Z.P.C. te Harns; sn fan Laas Douwes van Straten, arbeider te Kimswert (23, 167), yn 1932 dêr gernier, en Antje Douwes de Vries, sûnt 1900 bouboeren te Kimswert (nr 157, sûnt 1912: nr 155);
x Wûnseradiel 8-6-1932, 25 en 19 jier, Japikje Broersma * Arum 27-6-1912 † 12-4-1992, jier, [] Kimswert; by trouwen sûnder berop te Arum; dr fan Luutske Broersma

–Simen Bauke de Bruin * Harns 7-4-1913 † dêr, Suderstraat 2, 19-11-1979, 66 jier, [kremeard] Goutum; by trouwen transportarbeider te Harns; sn fan Hermanus Simens de Bruin, los wurkman en boatwurker te Harns (Steenhouwerstraat 6, Soutsloat 103, Kleine Bredeplaats 10a), en Hinke Baukes de Jong; de âlden fan Simen wegerje tastimming te ferliening ta syn houlik;
x It Bilt 23-11-1939, 26 en 24 jier, Wietske Wassenaar * St.-Anne 13-2-1914; dr fan Tiede Pieters Wassenaar, timmerman te St.-Anne, en Elisabeth de Blaauw
Sjoch: W.Tsj. Vleer, De Friese Wassenaars, 1963, nr 2798, side 407

–Jacob H. Postma * Winaam 1-5-1923 † Harns 6-11-1989, 65 jier, [kremeard] Goutum;
x A. Louwenaar

Frjentsjer
Yn 1930/’31 wurdt in sortearynrjochting ynrjochte op it Frisia-terrein. Yn 1938 wurdt it leechsteand konservefabryk te Frjentsjer oankocht en de Gemeente Frjentsjer ferliende fergunning foar it pleatsen en yn wurking bringen fan lift en siedskjinmakmasines en ierdappelsortearderij.
Yn 1963 wurdt yn in Algemiene Gearkomste fan ’e Z.P.C. it beslút nommen ta nijbou fan loadsen te Frjentsjer. Yn 1964 ferliend de Gemeente Frjentsjer tastimming. It âlde gebou wurdt yn 1967 ferkocht oan fetsmelterij Rollingswier.
De nijbou op it Oastlik Yndustryterrein wurdt útfierd op advys fan Z.P.C.-Harns en is yn 1966 klear foar de saaidsiedôfdieling en yn 1967 foar de poaters.
De bou is no net yn ’e lingte dien by de spoarline en it kanaal lâns, mar fan it spoar nei it kanaal. De transportbannen foar de ôffier by de sortearmasines wei wurde ôfskaft en keazen wurdt foar de heftruck. Simen de Bruin hat mei syn boukundige HTS-kennis, oanspoard troch syn kollega’s, dy trochbraak witten te forsearen.
In oar striidpunt by de ferbouwing is de hichte fan ’e loads. In heale meter heger is de winsk fan ’e lju op ’e wurkflier. Kosten: in heal miljoen. Baten: min yn te skatten, mar op termyn gâns mear. It bestjoer wiist ferheging ôf, ta skea fan letter effisjint ferladen.

Jappie Groeneveld fertelt:
De nijbou fan Frjentsjer joech spanning, mar dy spanning sit yn e búk. It hele heftruckferhaal ha wy der troch dramme moatten. Wy woenen de transportbannen yn ’e loads derút ha. Dy fierden de balen nei de binnenfeart en nei it spoar. Dy rûnen achter de sortearbân lâns. Dêr moasten je it oplizze en der wer ôfpakke en der wer oplizze en wer stop sette. In heftruck en lytse pallets mei lytse balen derop wie ús oplossing. Fan in heftruck ôf kinne je de balen daliks op pallets klampe. Us foarbyld foar it brûken fan heftrucks wie de haven te Harns. Dêr naam de heftruck it handich fan ’e boaten ôf. It ûntwerp fan it juste formaat fan ’e pallets foar it ferfier fan balen is troch ús yn Frjentsjer dien, want de besteande pallets wienen justjes te grut sadat de balen dêrtroch skanseard rekken. By pallets hearre heftrucks. Dêr hie ús direksje en bestjoer in skalk each op. Want yn Dronten wie in man mei in heftruck troch de doarren hinne sjeesd en yn ’t sikehus rekke. Dat de direksje wie der ful op tsjin, dy sei: Se raze sa troch it beton hinne.

Foar de opslach fan ierdappels binne 84 boksen, 80 ton de boks. Undergrûnse fentilaasje soarget foar drûgjen en kuolling. Der binne 84 bûtenlûken en dito boksen. Elke boks hat in binnenlûk foar ynterne fentilaasje. De oanstjoering fan ’e fentilators moat hânmjittich betsjinne wurde. Dat is in hei karwei en leveret gâns tûkelteammen. Dêroerhinne ferget lûdshinder oanpassingen fan it ynlaadkanaal. Yn ’e mande mei Tolsma Ynstallaasjetechnyk wurdt in automatise bestjoering ûntwikkele, wêrby’t bûten- en binnenlûken oanelkoar keppele wurdeen mei mikslucht kuolle wurde kin, mei de juste timperatuer en luchtfochtigens.
Neist de grutte oanwinsk fan twa heftrucks, ferwurkje twa sortearmasines 100 oant 105 ton netto de dei.

De lieding fan ’e nôtôfdieling is sûnt 1940 yn hannen fan sjef Douwe Bonnema fan Frjentsjer (ferstoarn yn 1971); Johannes van der Meer (Jopie) fan Frjentsjer is fan 1970 oant 1982 foarman/sjef en Willem Drost is fan 1978 oant de sluting yn 1993 foarman-sjef.
Simen de Bruin hat as ferlader de algehiele leiding by de setters en de konsumpsje-ierdappels. Hy is allyksa ferantwurdlik foar de telers en de loadsen. Earste loadssjef foar de masinen is Jacob Postma; twadde loadssjef, foar de ferlading en de kuolling, is Jappie Groeneveld; Wybe Annes van der Ploeg is fustfoarman, hy wurke earder op in kweekbedriuw te Rie.
Yn 1970 falt de lieding oer P&C (Poatguod en Konsumpsje) troch sykte útinoar. Simen de Bruin krijt yn jannewaris in hertoanfal en Postma yn febrewaris in harsenynfarkt. It seizoen wurdt ôfmakke mei Klaas Hartmans fan Holwert dy’t de Bûtentsjinst foar syn rekken nimt.
Yn 1971 wurdt Jappie Groeneveld as ferlader oansteld. Yn 1991 wurdt er dêr distriktshaad nei’t er dat twa jier earder west hat op ’t Bil, stânplak Stiens. Hy folge dêr Sjoerd Schaaf op dy’t nei Z.P.C.-Ljouwert gong. Sjouke Scheltes Lep wurdt dêr assistint.
Op foardracht fan ’e direksje wurdt Jurjen Uitterdijk de earste sjef te Frjentsjer. Uitterdijk behertige te Eastrum de Z.P.C.-saken behertige, mar dêr hâldt it Z.P.C.-affearen op te bestean. Adam Gerrits Elsinga, soan fan ’e ferlader te Hallum, wurdt de twadde sjef. Elsinga nimt yn desimber 1970 de funksje fan earste sjef fan Uitterdijk oer, as Uitterdijk direkteur Johannes D. Bekius te kennen jûn hat dat er dy funksje te swier foar himsels fynt. Yn 1989 wurdt Elsinga distriktshaad te Frjentsjer. Hy giet yn 1991 nei Stiens.
Sjors Bosma, twadde heftrucksjauffeur te Dronryp en soan fan ’e ferlader dêr, wurdt dan de twadde sjef op ’e ôfdieling poatguod-konsumpsje. Bosma folget yn 1975 Elsinga op as earste sjef. Dy funksje wurdt ein jierren ’80 projektlieder. By de sluting yn 1994 giet er oer nei it haadkantoar en komt dêr op kwalieteitsbehear.
Jacob Brouwer – neamd Jaap yn oerlis, want hy wurdt neamd Jappie en der is al in Jappie – fan Arum wurdt oansteld as as twadde sjef, hy wurdt letteroan earste sjef en projektlieder. Boudewijn van der Weide fan Jelsum wurdt twadde sjef yn ’t plak fan Jacob Brouwer en hat letter ûnderskate funksjes by Z.P.C. en HZPC.
Yn 1970 wurdt in twadde heftruck oanskaft. Heftrucksjauffers binne fierders: Piet de Vries fan Winaam, dy’t nei ien jier ophâldt; Broer de Vries fan Frjentsjer, dy’t nei sluting fan Frjentsjer oergiet nei Stiens; Joop Breidenbach fan Frjnetsjer, dy’t yn 1993/’94 fanwegen sykte ophâlde moat.

Jelle Leistra fan Winaam, komt út Harns as losse wurknimmer yn Frjentsjer. Dêr is er yn fêste tsjinst as foarman-ferlading. Hy is ek in hele goede selekteur.
Joop Jukema behertiget de kwaliteitskontrôle en seleksje en ûnderstipet it distriktshaad.
Op ’e administraasje sit Theo Dol fan Ljouwert, foarhinne by de Z.P.C. te Ljouwert, yn 1975 giet er nei Stiens.
Evert Andringa fan Sweins nimt syn funksje dan oer.
Pieter Hogerhuis fan St.-Jabik ûnderstipet de administraasje en planning, hy giet oer nei Ljouwert en HZPC op ’e Jouwer.
Op syn plak komt Rinse Jongboom fan Marrum, dy giet yn 1991 nei Ljouwert, letter allyksa HZPC op ’e Jouwer.
Cornelis Hiemstra (Cor) fan Appelskea, komt fia Holwert en Stiens te Frjentsjer, dêr hat er de administraasje en planning yn hannen. Neieroan hâldt er dêr op en begjint er oan in stúdzje foar makelder.
F. Vogel, sjef te Minnertsgea, komt nei de slutung dêre as sjef op ’e fustôfdieling te Frjentsjer.
Yn Frjentsjer gean yn 1994 de doarren fan ’e loads ticht. It personiel giet dan nei Harns. It kantoar Harns HOV wurdt dêr opheft yn 1996.

-Jacob Groeneveld (Jappie) * Minnertsgea 11-3-1943; distriktshaad by de Z.P.C. te Frjentsjer – en twa jier op ’t Bil – sûnt 1996 teeltspesjalist op ’t haadkantoar te Ljouwert, sûnt de fúzje mei Hettema yn 1999 te Emmeloard, wenjend te Frjentsjer; giet op 11-9-2001 mei de VUT; NH; sn fan Jacob Jacobs Groeneveld, arbeider by Willem Kalma te Minnertsgea, trije jier by Lettinga te Doanjum, sûnt 1947 by Doekele Klazes Osinga te Menaam, dêrnei by dy syn skoansoan Pier Douwes Jippes op deselde pleats, dêrnei dêr by Leijendekker, foarman by ierdappelhannel Andele Boomsma te Berltsum, gemeenteriedslid fan Menameradiel en lid fan ’e Provinsjale Steaten foar it C.D.A, maatskiplike funksjes yn tsjerke, skoalle, fakbeweging en polityk, en Antje Klazes de Vries;
x Menameradiel 16-12-1966 Grietje de Boer * Menaam 28-2-1945; NH; help yn ’e húshâlding; dr fan Jochum Annes de Boer en Klaaske Symens Wendelaar Bonga, greidboeren ûnder Menaam.

Jelle Leistra * Winaam 25-9-1937 † dêr, Andreasstrjitte 9, 14-12-2008, 75 jier, [kremeard] Goutum; sn fan Wietse Jelles Leistra en Harmentje Hobbes Kooistra
x 15-5-1962 Rennie Bierema * 1938 † 2017, [] Winaam

Stiens
Yn 1975 wurdt de nijbou te Stiens wurdt ferrjochte ûnder auspisiën direkteur Arie Kauffman. Loadssjef wurdt Sjoerd Ferweda, dy’t oerkomt fan Z.P.C.-Holwert as dy ôfdieling yn dat jier sletten wurdt. Ferwerda ferstjert yn 1978, 49 jier.
Adam Gerrits Elsinga wurt de projektlieder, oanrikkemandeard troch Jappie Groeneveld. Theo Dol komt ek te Stiens.

-Arie Kauffman * Rotterdam 1-12-1929 † Stiens 16-8-2023, 93 jier; 1973-1991 direkteur Z.P.C., wenjend te Stiens, sûnt 1992 te Ljouwert en sûnt 2022 yn Stienzerhiem te Stiens; ridder yn ’e Oarde fan Oranje-Nassau;
x Rotterdam 7-7-1953 Riet Vroon

Dokkum
Yn 1932 set de Z.P.C. te Dokkum út ein. Sjef is A. Hiddema fan Holwert. Yn 1933 is R. Beetsma dêr de ferlader. Yn 1935 wurdt wurdt in saaisiedskjinmakmasine pleatst.

Minnertsgea
Distriktshaad te Minnertsgea is Goffe Jensma

Goffe Jans Jensma * Minnertsgea 12-3-1909 † dêr, Skoalstrjitte 28, 2-2-1981, 72 jier, [] Minnertsgea; sn fan Jan Goffes Jensma en Fetje Oepkes Marra
x Barradiel 4-11-1939, Wietske Willems de Jong * Minnertsgea 18-2-1915 † dêr 16-6-1981, 66 jier, [] Minnertsgea; dr fan Willem Dirks de Jong en Hendrikje de Jelles Bruin

Ljouwert
Op kantoar te Ljouwert sit Jacob Pasma.

Jacob Pasma * 1934 † Ljouwert, Marowijnestrjitte 11, 14-12-1980, 46 jier, [] Harns, Algemene begraafplaats
x J. Kloosterman


Emmeloard
Te Emmeloard is Arjen Leenderts Runia, haad fan ’e konsumpsjeôfdieling.

Arjen Leenderts Runia * Huzum 26-9-1927 † Emmelooard, Hendric Stevinlaan 54, 29-10-1990, 63 jier, [] Emmeloard, Algemene Begraafplaats, Espelerlaan; sn fan Leendert Annes Runia, ierdappelkeapman te Berltsum en Huzum, firmant ierdappelhannelskoperaasje Cultura, lid Fa. Runia-Van der Schaaf, en Baukje Arjens van der Schaaf;
x Lies van der Veen
Sjoch:
Cultura
Genealogy Van der Schaaf IX.5.1

Omskriuwing funksjes yn 1970 te Frjentsjer
Ferlader:
>algehele lieding loads en distrikt
>kontaktbehear
>planning en advys rassetelers
>foarried distrikt: opbringst yn maten, bepalen fan ’e kwaliteit per ha., per ras
>planning sortearopdrachten telers en loads
>ferlading en transport
>ûndersteuning en advys produktbewarring loads.
Earste sjef:
>útfiering sortearopdrachten loads
>personiel loads
>yn kaart bringen fan netto opslach
>ferwurkjen op bonnen fan tiid en oantal persoanen per partij, om de krekte kosten oan ’e teler troch te berekkenjen
>ûntfangst simmerbruto
>bestellen sertifikaten N.A.K.
Twadde sjef:
>ferlading netto produkt
>fersoarging kuolling
>ûntfangst bruto produkt
Foarman:
>behear sortearmasine
>help keuring N.A.K. en P.D.
Foarman fust:
>ûntfangen fan ’e sekken, faak mei spesjale opdruk
>ôfleverejen fan ’e sekken, mei bestimming selssortearders.

Yndieling distrikten Noard-West Fryslân
1967 Harns wurdt Frjentsjer
1969 Dronryp hâldt op mei de setters, wurdt konsumpsjeloads en nimt de konsumpsje fan Frjentsjer oer. It distrikt Dronryp komt by Frjentsjer.


Wurdt fuortset